کارایی تسترهای ذرت مناطق معتدله در غربال ژرم پلاسم های مناطق حاره ای و نیمه حاره ای

مقدمه: تنوع پایین و پایه ژنتیکی ضعیف ژرم پلاسم در مناطق معتدل یک چالش مهم در به­ نژادی ذرت است. ژرم پلاسم نواحی حاره ای و نیمه حاره ای اغلب دارای پایه ژنتیکی وسیع تری بوده و تنوع بیش تری نسبت به مناطق معتدل دارند. بنابراین، استفاده از ژرم پلاسم خارجی، به ویژه رژم پلاسم ­های مناطق حاره ای و نیمه حاره ای، به عنوان یک راه حل بالقوه برای تقویت پایه ژنتیکی ژرم ­پلاسم در مناطق معتدل است. با این حال، کارایی روش های غربال ­گری برای شناسایی منابع برتر و مناسب ژرم ­پلاسم خارجی همچنان یک چالش بزرگ است. هدف از این مطالعه، تعیین تعداد مناسب تستر و انتخاب تستر های مناسب برای غربال لاین های ذرت استخراجی از ژرم پلاسم مناطق حاره ای و نیمه حاره ای سیمیت بود. مواد و روش ها: در این آزمایش، سه تستر مناطق معتدله (MO۱۷، B۷۳، K۱۲۶۴/۵-۱) ذرت با ۲۵ لاین انتخابی از ژرم پلاسم ذرت سیمیت بر اساس روش لاین × تستر تلاقی داده شدند. ۷۵ تلاقی حاصله به همراه هیبرید شاهد (سینگل کراس ۷۰۴) در قالب طرح آزمایشی آلفا لاتیس در دو تکرار با چهار بلوک ناقص در هر تکرار در دو منطقه (مغان و جیرفت) مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش GGE-biplot بر اساس پیشنهاد فان و همکاران (Fan et al., ۲۰۱۰) استفاده شد.یافته های تحقیق: نتایج نشان داد که از ۷۵ تلاقی ایجاد شده، ۳۲ تلاقی عملکرد دانه بالاتر و معنی دار در مقایسه با هیبرید شاهد سینگل کراس ۷۰۴ داشتند. میزان برتری تلاقی برتر نسبت به هیبرید شاهد بین ۱.۴۶ تا ۳.۷۷ تن در هکتار بود. این نتایج نشان داد که امکان استفاده مستقیم از ژرم پلاسم های مناطق حاره ای و نیمه حاره ای سیمیت برای بهبود عملکرد دانه ذرت در شرایط مناطق معتدله ایران وجود دارد. بر اساس نتایج، لاین های شماره ۲۲، ۹، ۱۹، ۱۲، ۲۰، ۵، ۱۷، ۲۱، ۲۴، ۱۴، ۱۵، ۲۳ و ۱۱ به ترتیب بالاترین GCA مثبت را برای عملکرد دانه داشتند. به طورکلی با در نظر گرفتن GCA ، SCA و عملکرد دانه، استفاده مستقیم از لاین­ های شماره ۴، ۵، ۹، ۱۱، ۱۲، ۱۹، ۲۲ و ۲۴ استخراجی از ژرم­پلاسم ­های ذرت مناطق حاره­ای و نیمه حاره­ای سیمیت جهت اصلاح عملکرد دانه امکان پذیر است. بررسی کارایی تسترهای مناطق معتدله نیز نشان داد که دو تستر B۷۳ و MO۱۷ قدرت تفکیک بالایی در گزینش لاین­های برتر از میان لاین ­های استخراجی از ژرم ­پلاسم­ های مناطق حاره ای و نیمه حاره­ ای سیمیت داشتند. همچنین، نتایج نشان داد که یک تستر مناسب، توانایی تفکیک لاین­ های برتر (نه همه آن­ها) را داشت، اما استفاده از دو تستر خطر عدم انتخاب یک لاین برتر را به میزان زیادی کاهش می ­دهد.نتیجه گیری: به طور کلی با توجه به نتایج این مطالعه به نظر می رسد امکان استفاده از ژرم پلاسم های ذرت مناطق حاره ای و نیمه حاره ای سیمیت در اصلاح عملکرد دانه برای مناطق معتدله وجود دارد. هم­چنین یک تستر مناسب مناطق معتدله، توانایی تشخیص منابع برتر (نه همه آن­ها) را دارد، اما استفاده از دو تستر خطر عدم انتخاب (حذف) یک منبع برتر را به میزان زیادی کاهش می­ دهد.

کلیدواژه ها:

ترکیب پذیری خصوصی ، ترکیب پذیری عمومی ، عملکرد دانه