توصیف، تحلیل و تبیین معرفتی ساختار علم برهانی الهیات در کتاب الشفاء

کتاب الهیات شفا در قیاس با آثار مابعدالطبیعی پیش از آن، علاوه بر ابداعات محتوایی، دارای نظامو ساختاری متمایز و اصیل است. گذشته از نظر ابن سینا در مقدمه منطق شفا، پژوهش های برخیپژوهندگان فلسفه سینوی نیز، بر چنین دستاوردی دلالت دارد. بازشناسی و فهم بنیان ها و اضلاعمعرفتی این ساختار، از آن جهت که می تواند پرده از عمق، گستره و نوع نگاه ابن سینا در تاسیسمابعدالطبیعه ای با وجوه متمایز و ممتاز بگشاید، ارزشمند و ضروری است. هدف این جستار،توصیف، تحلیل و تبیین ساختار علم مابعدالطبیعه در این اثر سترگ ابن سیناست. از این رو، ابتدا باتحلیل مفهوم کلی ساختار و با تکیه بر علم شناسی ابن سینا، ساختار علوم برهانی در چهار سطحقضیه ای، حدی، قسمی و تالیفی دسته بندی و سپس با توجه به آن، ساختار الهیات شفا در همهسطوح، توصیف و تحلیل شده است. مطابق این بررسی، ساختار علم الهیات در سطح قضایا، اصلموضوعی، در سطح حدود، درختی، و در سطح قسمی و تالیفی، خطی است. نتیجه تحقیق نشانمی دهد که دو عامل مبناگرایی و ذات گرایی از دو حیث معرفت شناختی و هستی شناختی به ترتیب برآفرینش ساختار اصل موضوعی قضایا و ساختار درختی حدود الهیات شفا تاثیرگذار هستند.همچنین، منطق پرسش نیز، به عنوان عامل روش شناختی، در ساختار اصل موضوعی علم الهیاتموثر است.

کلیدواژه ها:

ابن سینا ، الهیات شفا ، ساختار ، علم شناسی ، مابعدالطبیعه