عوامل جمعیتی مؤثر بر کاهش میزان باروری کل در ایران دهۀ 1375-1365

با توجه به کاربرد فراوان میزان باروری کل (TFR) درمطالعات جمعیت شناسی به ویژه در پیش بینی های جمعیتی از جمله سوالاتی که در هنگام تهیه و تدوین فرضیات باروری پیش می اید این است که تغییرات مربوط به TFR تحت تأثیر چه عواملی است؟ و چگونه می توان این عوامل را شناسایی کرد؟ TFR حاصل جمع میزانهای باروری ویژۀ سنی ضرب در عدد 5 است و از آنجایی که میزانهای باروری ویژۀ سنی به ترکیب سنی زنان (عوامل قبل از ازدواج) و سطح باروری زنان ازدواج کرده (عوامل بعد از ازدواج) تجزیه می شود، تغییرات در TFR را می توان به این دو مورد نسبت داده و آنها را سنجید. توضیح این که عوامل تأثیرگذار دیگری نیز در میزان های باروری وجود دارند، مانند خودداری عمدی و غیرعمدی از زناشویی، بیماری یکی از زوجین، فاصله گذاری میان زمان ازدواج و تولد اولین ازدواج، نازایی و نظایر آن که می توان از آنها به عنوان عوامل واسطه ای نام برد. دراین مقاله سعی شده تا با استفاده از آمارهای سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1365، آمارگیری جاری جمعیت سال 1370 و نتایج آمارگیری از طرح باروری - مرگ و میرسال 1375 که همگی توسط مرکز آمار ایران اجرا شده است تغییرات TFR در دو دورۀ 5 ساله یعنی 1370-1365 و 1375-1370 مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. این بررسی برای کل کشور و هر یک از نقاط شهری و روستایی بهصورت جداگانه محاسبه شده است. نتایج حاصله نشان می دهد که در دورۀ 10 سالۀ 1375-1365 نقش عوامل بعد از ازدواج در کاهش میزان باروری بیش از عوامل قبل از ازدواج و این حالت در دورۀ 5 سالۀ دوم به مراتب شدیدتر از دورۀ 5 سالۀ اول بوده است.