نظارت شرعی در بانکداری اسلامی: ماهیت، تجربه، استانداردهای بین المللی و دلالت هایی جهت اصلاح قانون عملیات بانکی بدون ربا

یکی از مباحث بسیار مهمی که در نظریه، تجربه و استانداردهای بانکداری اسلامی بین المللی مورد بحث واقع می شود، مفهوم بسیار مهم نظارت شرعی است. هدف از این نوع نظارت، طراحی راهکارها و شیوه هایی است تا در نهایت تضمین شود آنچه بر روی کاغذ در قوانین نگاشته می شود، در عمل به صورت صحیح اجرایی شده و ذینفعان می توانند به انطباق فعالیت های نظام بانکی با شریعت اطمینان داشته باشند. با توجه به اینکه در حال حاضر قانون عملیات بانکی بدون ربا در مجلس در حال اصلاح است، به نظر می رسد مرور مجدد مفهوم نظارت شرعی و تلاش در جهت استفاده از تجارب و توصیه های سیاستی بین المللی در این رابطه ضروری است بر این اساس، تحقیق حاضر تلاش می کند تا ماهیت و اهمیت نظارت شرعی در نظام بانکداری اسلامی را مورد ارزیابی قرار داده و به تحلیل تجارب سایر کشورهای اسلامی در تشکیل شوراهای فقهی به عنوان اصلی ترین رکن نظارت شرعی و همچنین تجارب تدوین استانداردهای بین المللی در این حوزه، بپردازد. یافته های این تحقیق نشان می دهد مهمترین درسی که می توان از تجارب بانک های اسلامی در سایر کشورها برای نظام بانکی کشور ایران دریافت نمود آن است که بانکداری بدون ربا در کنار قانون مستقل، نیازمند ساختار نظارتی مجزاست. در واقع، بدون طراحی ساختار نظارت شرعی موثر نمی توان به اجرای قانون امید زیادی داشت و تجربه بیش از سه دهه اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا در کشور نیز این مسیله را تایید می کند. علاوه بر این، می توان با استفاده از تجربیات بین المللی، اختلافاتی که بین رویکرد لایحه دولت و طرح مجلس در زمینه نظارت شرعی وجود دارد را با تدابیر مناسب برطرف نمود

کلیدواژه ها:

نظارت شرعی ، استانداردهای بین المللی ، بانک های اسلامی ، ایران