استفاده از تکنیک زمین آمار در تهیه نقشه آلودگی خاکهای دشت ارومیه به فسفر

در راستای کشاورزی پایدار، بهره برداری بهینه از منابع آب و خاک و حفاظت از محیط زیست مورد توجه جدی برنامه-ریزان توسعه پایدار قرار گرفته است. در این خصوص استفاده از کودهای شیمیایی به ویژه کودهای فسفره بایستی با دقت فراوانی صورت گیرد چرا که این کودها علاوه بر تامین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه ممکن است مشکلات زیست محیطی نظیر ورود فسفات ها به منبع آب های سطحی و زیر زمینی، تجمع نیترات و برخی فلزات عناصر سنگین مانند کادمیوم را در محصولات کشاورزی به دنبال داشته باشند. نقشه های حاصلخیزی خاک یکی از ابزارهای مهم برای تعیین سطح نیازهای کودی و پیش بینی وقوع کمبود یا سمیت عناصر غذایی مورد نیاز گیاه در خاک است. شاخه ای از علم آمار کاربردی به نام زمین آمار (Geostatistics) قادر به تهیه نقشه های کمی با دقت معلوم در مورد خواص خاک و تغییرپذیری تولید بوده و لذا می تواند به عنوان مبنایی برای انتخاب تیمار مزارع با نرخ متغیر در فاز اجرایی کشاورزی دقیق به کار گرفته شود. لذا این تحقیق نیز با هدف تهیه نقشه پراکنش فسفر قابل استفاده جهت بهبود و اصلاح مدیریت تغذیه و توصیه کودی صحیح و نیز کاهش خطرات زیست محیطی ناشی از مصرف بی رویه کودهای فسفره صورت گرفت. بدین منظور قبل از کاشت 82 نمونه خاک از مزارع گندم از عمق 25-0 سانتیمتری در دشت ارومیه تهیه، موقعیت هر کدام با دستگاه GPS ثبت و میزان فسفر قابل استفاده با روش اولسن اندازه گیری شد. سپس بر اساس مختصات هر نقطه و با استفاده نرم افزار +GS تغییر نماهای تجربی، به منظور تجزیه و تحلیل ساختار تغییرات مکانی، محاسبه و مدل سازی شد و در نهایت پهنه بندی متغیرهای مورد نظر با استفاده از تخمینگر کریجینگ صورت پذیرفت. مطابق اطلاعات حاصله از نقشه های پهنه بندی عنصر مذکور مشخص گردید که در کلیه خاک های این منطقه میزان فسفر قابل استفاده در حد زیادی می باش و هیچ نیازی به مصرف این عنصر به صورت کود وجود ندارد.

کلیدواژه ها:

آلودگی خاک ، زمین آمار ، فسفر ، کریجینگ ، دشت ارومیه