ارزیابی پایداری منابع آب در سیاست های برنامه ششم توسعه کشور با استفاده از شاخص های ردپای آب و مدل ) SWAT مطالعه موردی: حوضه آبریز طشک – بختگان)

رشد روز افزون جمعیت، خشکسالی و سیاستهای نادرست مدیریتی، منابع آبی موجود را به شدت تحت تاثیر قرار داده و آنها را در برخی از مناطق جهان با بیلان منفی مواجه کرده است که این امر مغایر با بهره برداری پایدار از منابع آب میباشد. از این رو ارایه تصویری از اثرات راهبردهای مدیریت آب و زمین بر منابع آبی و محیط زیست امری مهم در جهت برنامه ریزی صحیح جهت حصول مدیریت پایدار است. در این مطالعه تلاش شده است تا با ارایه یک رویکرد جامع به بررسی اثرات برخی از راهبردهای مطرح در اسناد بالادستی کشور بر پایداری سیستم های منابع آب در یک حوضه پایلوت ( حوضه دریاچه طشک-بختگان) پرداخته شود. به این منظور، در این مطالعه با استفاده از نتایج شبیه سازی حوضه با مدل SWAT و شاخص های رد پای داخلی آب، وضعیت پایداری آب سبز و آبی در دو دوره 1985-2007 (دوره ترسالی) و ) 2008-2014 دوره خشک) تحت راهبردهای مختلف مدیریتی مورد بررسی قرار گرفت. راهبردهای ارزیابی شده در این مطالعه مبتنی به راهبردهای پیشنهادی در بخش کشاورزی وآب برنامه توسعه ششم کشور و شامل: توسعه سامانه های نوین آبیاری، توسعه باغات در اراضی شیب دار و اقدامات آبخیز داری می باشد. نتایج بیانگر پایداری آب سبز، ناپایداری آب زیرزمینی و نیاز زیست محیطی دریاچه طشک - بختگان در هر دو دوره و ناپایداری آب آبی در دوره دوم حوضه ی آبریز در وضعیت کنونی میباشد. راهبرد توسعه سامانه های نوین آبیاری هر چند موجب برداشت کمتر از منابع آب آبی میگردد اما با توجه به تغییرات نسبی در مصرف و تغذیه آبخوان موجب پایداری حوضه نخواهد شد. راهبرد اقدامات آبخیزداری با افزایش ذخیره آب سبز نقش مثبتی در تغذیه آبخوان دارد و توسعه باغات دیم در اراضی شیبدار موجب افزایش مصرف آب سبز و کاهش آب آبی خواهد شد.

کلیدواژه ها:

رد پای آب ، ارزیابی پایداری ، مدل SWAT ، برنامه ششم توسعه