جایگاه صلح در حقوق بشر به عنوان یکی از مفاهیم علوم انسانی و اجتماعی

صلح از قدیمی ترین آرمان بشری است و برقراری صلح درجهان ارتباط مستقیمی با حقوق بشر و امنیت بین الملل دارد. تجربه تاریخی جوامع بشری نشان داده است که صلح و حقوق بشر ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر داشته اند .چنین تجربه ای در دوران معاصر به گونه ای رشد و توسعه یافته است که ملت ها و دولت های جهان به این باور رسیده اند که حقوق بشر و صلح لازم و ملزوم یکدیگر هستند؛ به گونه ای که نمی توان بدون رعایت حقوق بشر به صلح واقعی و پایدار دست یافت ؛ و بدون وجود صلح نیز نمی توان انتظار داشت که حقوق بشر به طور کامل مورد احترام و رعایت قرار گیرد بشر، نیازمند آزادی، عدالت و جامعه انسانی نیازمند صلح جهانی است؛ تا در سایه درخت تنومند صلح و آزادای و رها از هر نوع خشونت، اعمال محدویت، طعم عدالت را بچشد؛ و در سطوح مختلف حرمت، کرامت و حیثیت انسان به رسمیت شناخته شود و حفظ گردد. این هدف مهم، تحقق پیدا نمی کند، مگر اینکه حقوق بنیادین و برابر برای تمام ابنای بشر در نظر گرفته شود و انسان از آن جهت که انسان است از حقوق بشر بهرهمند شود. از سویی دیگر در دوران معاصر این ارتباط به گونه ای رشد و توسعه نموده است که برخورداری از صلح خود به عنوان یکی از نمونه های برجسته نسل سوم حقوق بشر مطرح بوده و حق برخورداری از صلح به عنوان یکی از حقوق بنیادین بشر مطرح شده است؛ به گونه ای که تحقق عملی حقوق بشر وابسته به وجود صلح در نظر گرفته میشود. به بیانی دیگر حق برخورداری از صلح، اساسدیگر حقوق بشر را تشکیل می دهد؛ چرا که بدون تحقق حق برخورداری از صلح امکان اجرای نسل اول حقوق بشر (حقوق مدنی و سیاسی) و نسل دوم حقوق بشر (حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) و حتی نسل سوم حقوق بشر(حقوقی همچون حق توسعه و حق برخورداری از محیط زیست شایسته) وجود ندارد. حال سوال اصلی آن است که چه نقشی را میتوان برای حقوق بشر در استقرار صلح پایدار و امنیت بین الملل متصور شد بدون تردید رعایت حقوق بشر در جهان می تواند صلح و امنیت بین المللی را تقویت نماید، همانگونه که صلح می تواند موجب تقویت رعایت حقوق بشر و آزادی های بنیادین و احترام به این حقوق و آزادی ها در سطح جهان و امنیت بین الملل گردد. در این نوشتار بنا به ضرورت و ماهیت آن و باتوجه به موضوع پژوهش، آنچه که به عنوان نوع روش تحقیق در پژوهش فوق استفاده شده جنبه تاریخی ،توصیفی و تحلیلی و کتابخانه ای دارد. گردآوری از روش فیش برداری از کتب دسته اول و از استدلال قیاسی و استقرائی و روش مقایسه ای در جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده شده است. یافته ها: بررسی اسناد بین المللی گوناگون، از اسناد نیمه اول قرن بیستم میلادی گرفته تا سال هایی از دهه اول قرن بیست و یکم میلادی، همگی نشانگر وجود یک رابطه انکار ناپذیر میان حقوق بشر و صلح و امنیت بین المللی، و نیز بیانگر تاثیر متقابل آنها بر 9 شورای حقوق بشر با عنوان / یکدیگر می باشند .از میثاق جامعه ملل گرفته تا قطعنامه 8 (ترویج حق مردمان نسبت به صلح) همه و همه این نکته مهم را یاد آور می شوند که، صلح پایدار بدون رعایت کامل حقوق بشر تحقق نمی یابد و حقوق بشر نیز بدون صلح و امنیت نمی توانند به طور کامل به اجرا در آیند. این نکته به روشنی نشان دهنده وابستگی متقابل حقوق بشر و صلح به یکدیگر می باشد، به گونه ای که نمی توان حقوق بشر را بدون صلح و صلح را بدون حقوق بشر تصور نمود. بنابراین همانگونه که حقوق بشر به صلح نیاز دارد، صلح نیز به حقوق بشر نیاز دارد. در چهارچوب آموزش حقوق بین الملل مفهوم صلح نیازمند بازتعریف است و تغییر دیدگاه نسبت به دامنه این مفهوم می تواند گستره وسیعی را در مقابل این رشته قرار دهد.

کلیدواژه ها:

حقوق بشر ، صلح پایدار ، امنیت بین الملل ، حقوق بین الملل.