برآورد برخی پارامترهای جمعیتی و میزان همخونی در گله های گوسفند استان چهارمحال و بختیاری

در این مطالعه به منظور برآورد برخی پارامترهای جمعیتی و میزان همخونی در گله های گوسفند از شجره تعداد 10165راس بره متولد شده در گله پرورش و اصلاح نژاد گوسفند لری بختیاریجمع آوری شده طی سال های 1368 تا 1395 و رکوردگیری از تعداد 81 گله گوسفند از گله های مردمی پرورش یافته تحت سیستم های رایج طی سال های 1394 و 1395 استفاده شد. نحوه جمع آوری داده ها در گله های مردمی به صورت پرسش نامه ای و استفاده از اطلاعات یک سال گذشته دامدار، رکوردهای یاداشت شده، رکوردگیری مستقیم و مصاحبه با دامدار بود.نتایج تجزیه شجره گله ایستگاه توسط نرم افزار ENDOGنشان داد که متوسط تعداد فرزند به ازای هر راس قوچ 44/26 (با دامنه 15 تا 152) و برای هر راس میش 6/3 (با دامنه 1 تا 15 راس) بود. متوسط همخونی در بره های همخون 55/2 درصد و در کل جمعیت 26/1 درصد با روند افزایشی 09/0 درصد در هر سال و 87/0 درصد در هر نسل بدست آمد. متوسط ضریب ارتباط در کل جمعیت 27/2 درصد با رشد 10/0 درصد در هر سال و 59/0 درصد در هر نسل برآورد شد. متوسط شاخص حفاظت ژنتیکی 75/11 واحد با روند افزایشی 76/0 در هر سال برآورد شد. میانگین فاصله نسل 11/4 سال بود. اثر نوع تولد و سال بر اغلب پارامترهای جمعیتی معنی دار بود. نتایج حاصل از گله های مردمی نشان داد که متوسط فاصله نسل معادل 30/3 سال، تعداد میش مولد 6/98 راس، تعداد قوچ مولد 5/4 راس، مدت ماندگاری قوچ در گله 4/3 سال و 57/34 درصد از گله ها حداقل دارای یک راس بره با ناهنجاری ژنتیکی قابل رویت بودند. بر این اساس اندازه موثر و میزان همخونی بدون در نظر گرفتن واریانس اندازه فامیل به ترتیب 2/17 راس و 9/4 درصد در هر نسل و با لحاظ نمودن واریانس اندازه فامیل به ترتیب 8/9 راس و 5/7 درصد برآورد شد.اثر شهرستان و نوع سیستم پرورشی بر اغلب پارامترهای جمعیتی مورد بررسی و عملکرد صفات معنی دار بود. بنابراین، روند میزان همخونی طی نسل های مختلف در گله ایستگاهپایین تر از حداکثر توصیه شده (1 درصد در هر نسل) برای حفظ تنوع ژنتیکی و اجرای برنامه اصلاحی موثربوده، ولی استفاده نامتعادل از قوچ ها منجر به ایجاد واریانس اندازه فامیل طی سال های مختلف شده است. در حالی که اندازه موثرپایین درگله های مردمی سبب ایجاد همخونی به میزان بیش از 5 تا 7 برابر حد مجاز و پی آمد آن کاهش عملکرد صفات تولیدمثلی و سازگاری و افزایش ناهنجاری های ژنتیکی در این گله ها شده است. واژه های کلیدی: پارامترهای جمعیتی، همخونی، گله های مردمی، گوسفند لری بختیاری.