بررسی واکنش لاین های در حال معرفی و امیدبخش سویا به بیماری پوسیدگی ذغالی ساقه ناشی از Macrophomina phaseolina

بیماری پوسیدگی ذغالی، هر ساله به خصوص در سال های خشک و کم باران، باعث آلودگی مزارع سویا و کاهش کمیت و کیفیت محصول می شود و در حال حاضر، از مهم ترین عوامل بیماریزای قارچی این محصول به شمار می آید. در این بررسی برای دستیابی به منابع متحمل به بیماری، لاین های مختلف سویا در گلخانه و مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج کشت شدند. بررسی میزان تحمل لاین های مورد بررسی به بیماری پوسیدگی ساقه به روش گلخانه ای – مزرعه ای (in vivo) صورت گرفت. در ابتدا میزان بیماریزایی جدایه های مختلف قارچ و در شرایط درون شیشه ای بررسی گردید و جدایه با قدرت بیماریزایی بالاتر (جدایه غالب کشور)، برای ارزیابی واکنش لاین های مختلف سویا به بیماری پوسیدگی ذغالی استفاده شد. سپس میزان تحمل لاین های مختلف سویا در شرایط مزرعه ای و گلخانه ای و به روش آلوده سازی گیاهان با خلال دندان آلوده، سنجیده شد. بدین منظور ناحیه بالای طوقه گیاهان با خلال دندان حاوی اسکلروت های قارچ آلوده سازی شده و مشاهدات هفتگی از ظهور و توسعه بیماری یادداشت برداری و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. علاوه بر این روش، از روش آلوده سازی مریستم گیاه (انتهای ساقه گیاه) با پلاگ های 3 روزه قارچ برای سنجش واکنش ارقام مختلف سویا در شرایط گلخانه ای استفاده گردید. همچنین آزمایش ارزیابی مزرعه ای لاین های مورد نظر در ایستگاه گرگان و در قطعه دارای آلودگی به همین منظور پیاده شده و با نتایج حاصل از اجرای آزمایش در کرج مقایسه شدند. در این راستا تعداد 16 رقم تجاری و 97 لاین امیدبخش سویا در شرایط مایه زنی گلخانه و مزرعه مورد ارزیابی قرار گرفتند. از ارقام تجاری ارزیابی شده رقم های گرگان 3 و W.E. تحمل بهتری نسبت به سایر ارقام نشان دادند. همچنین تعداد سه لاین امیدبخش از بالاترین درجه تحمل نسبی در مقایسه با سایر لاین ها برخوردار بودند. به علاوه 150 لاین کلسکسیون موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در شرایط مایه زنی مزرعه 400 هکتاری مورد ارزیابی قرار گرفتند که تعداد 38 لاین از تحمل نسبی مناسبی برخوردار بودند. از میان لاین های زودرس و متوسط رس سویا (هر کدام 20 لاین) که در ایستگاه گرگان در خاک آلوده مورد ارزیابی قرار گرفتند تعداد دو لاین زودرس و سه لاین متوسط رس تحمل نسبی بهتری نسبت به سایر لاین ها داشتند. واژه های کلیدی: سویا، پوسیدگی ذغالی، لاین، تحمل به بیماری