بررسی و تحلیل آنالیز هزینه و سود پروژه های حفاظت خاک و آبخیزداری در بالا دست و پایین دست حوزه

فرسایش خاک از مشکلات اساسی حوزه های آبخیز کشور به شمار میرود. تحلیل اقتصادی اثرات احیای آبخیزها در ایران کمتر صورت گرفته است. محاسبه ارزش اقتصادی اقدامات حفاظت خاک به دلیل تاثیر شاخصهای ترکیبی و عدم ارزش اقتصادی مشخص در بازار دشوار میباشد. در این پژوهش، اثر بخشی فعالیتهای حفاظت خاک به کمک روش ارزش فعلی خالص در زیرحوضه میانبیشه در حوزه آبخیز طالقان، استان البرز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. این حوضه، به دلیل داشتن اقدامات حفاظت خاک در یک دوره زمانی مناسب برای تجزیه و تحلیل و وجود سابقه ارزیابی تکنیکی، انتخاب شد. ابتدا، تدقیق اطلاعات پایه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی، بررسی میدانی و شناسایی و اندازه گیری شاخصهای سود و هزینه صورت گرفت. سپس، ارزش اقتصادی سه شاخص اصلی هزینه و شش شاخص ترکیبی سود و نسبت سود شناسایی و تعیین شد. با تلفیق دادههای موجود شاخصهای اقتصادی شامل ارزش خالص فعلی ‭(NPV) ‬و نسبت سود به هزینه برآورد شدند. ارزیابی ها نشان میدهد که احیای آبخیز میان بیشه در دوره تحلیل ‮‭30‬ ساله با استفاده از نرخ تنزیل‮‭15‬درصد از لحاظ اقتصادی در اراضی دارای قابلیت بهره وری نسبی مانند مراتع کوهستانی و اراضی تپه ای بدلند با فرسایش بالا توجیه پذیر است و ‭NPV ‬مثبت را در پی دارد. همچنین، ‮‭25‬ درصد از مجموع سودها مربوط به درآمدهای درون حوضه، ‮‭55‬ درصد مربوط به درآمدهای پایین دست حوضه و ‮‭20‬ درصد مربوط به حوضه های مجاور و ناشی از کاهش خطر سیلاب است. این طرح تحقیقاتی در یک نگاه کلی نشان می دهد که علاوه بر نتایج پنهان طرح از قبیل تربیت محقق و دانشجو، نسبت هزینه فایده فعالیت های آبخیزداری در اراضی با بهره وری کم تا متوسط معادل ‮‭7.2‬ را در بر دارد که این موضوع می تواند برای فعالان بخش آبخیزداری بسیار نوید بخش باشد. واژه های کلیدی: تحلیل سود به هزینه، احیای آبخیز، ارزش فعلی خالص، بهره وری، موقعیت مکانی و زمانی