بررسی روند مصرف انرژی در تولید نیشکر و ارایه ی راه کارهای بهینه سازی مصرف آن (مطالعه موردی کشت و صنعت نیشکر میرزاکوچک خان)

به منظور مطالعه روند مصرف انرژی و بهینه سازی مصرف آن، پژوهشی طی سال زراعی ‮‭1391-92‬ در بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان و مزارع کشت و صنعت میرزا کوچک خان طرح توسعه نیشکر و صنایع جانبی اجرا گردید. لذا انرژی های نهاده های مورد مصرف در تولید محصول نیشکر در مزارع پلنت و راتون در مراحل تهیه زمین، کاشت قلمه، داشت، آبیاری، برداشت و حمل ونقل محاسبه شد. انرژی خروجی نیز شامل انرژی نیشکر برداشت شده بود. انرژی مصرفی در مزارع پلنت و راتون به ترتیب ‮‭105770‬ ‭MJ/ha ‬و ‮‭82637‬ ‭MJ/ha ‬بود. عملیات داشت با ‮‭73649‬‭/MJ/ha‬6 بیشترین مصرف انرژی در عملیات تولید نیشکر را به خود اختصاص داده بود. این مقدار انرژی مصرفی ‮‭68/8‬ درصد کل انرژی محاسبه شده برای تولید نیشکر بود. پس از عملیات داشت، عملیات های تهیه زمین با ‮‭2/13323‬ ‭MJ/ha ‬و کاشت ‮‭8/11103‬ ‭MJ/ha‬، به ترتیب ‮‭12/4‬ و ‮‭10/4‬ درصد از کل انرژی مصرفی را به خود اختصاص داده بودند. از لحاظ منبع انرژی مورد استفاده، نتایج بررسی حاکی از آن بود که بیشترین انرژی مصرفی مربوط به کودهای شیمیایی با ‮‭6/38299‬ ‭MJ/ha ‬به دست آمد. بعد از آن الکتریسیته و سوخت به ترتیب ‮‭5/31839‬ ‭MJ/ha ‬و ‮‭3/19104‬ ‭MJ/ha ‬از انرژی مصرفی برای تولید نیشکر را به خود اختصاص داده بودند. بازده انرژی، بهره دهی انرژی و افزوده خالص انرژی نیز به ترتیب ‮‭0/65‬ ، ‮‭54/0‬ ‭kg/MJ ‬و ‮‭5/37‬ ‭GJ/ha- ‬محاسبه گردیدند. پیشنهاد گردید استفاده از روشهای نوین آبیاری و کود دهی در جهت بهینه سازی مصرف نهاده ها و بالا بردن کارآیی مصرف آنها، می تواند به طور قابل توجهی انرژی و هزینه های مصرفی را کاهش دهد. در بررسی های مزرعه ای نیز مشاهده گردید که برخی عملیات ها یا ضروری نبوده و یا می توان آنها را با عملیات مشابهی که انرژی کمتری مصرف می کنند، جایگزین کرد. همچنین استفاده از واریته های مناسب، قلمه های سالم و نظارت پیوسته بر مزارع و اعمال مدیریت زراعی توسط کارشناسان مجرب می تواند در افزایش عملکرد محصول تاثیرگزار باشد. واژه های کلیدی: نیشکر، انرژی مصرفی، بازده انرژی، بهره دهی انرژی، افزوده خالص انرژی