بررسی پتانسیل عملکرد، زودرسی و برخی صفات پیاز محلی بلوچستانی در مناطق استمرار تولید پیاز کشور

پیاز خوراکی به عنوان یک سبزی مهم از جنبه تامین سلامت تغذیه و تامین ویتامین ها و عناصر غذایی موثر حایز اهمیت است. سطح زیر کشت و تولید کل سالانه پیاز در کشور به ترتیب ‮‭50‬ هزار هکتار و ‮‭1/8‬ میلیون تن است. سالانه حدود ‮‭10‬ هزار هکتار پیاز در استانهای جنوبی کشور با هدف تولید محصول در زمستان و عرضه مستمر پیاز در کشور کشت می گردد. در این استانها عموما از ارقام وارداتی (هیبرید و ‭OP) ‬با سیستم نشا کاری استفاده می شود. پیاز بلوچی یکی از ارقام محلی روز کوتاه پیاز با سطح زیر کشت حدود ‮‭3500‬ هکتار در استان سیستان و بلوچستان است که به دلیل زودرسی، قابلیت انبارمانی، پایین بودن قیمت بذر و عملکرد مطلوب آن به طور گسترده کشت می گردد. دراین تحقیق قابلیت تولید پیاز محلی بلوچستان با ارقام متداول مانند پریماورا ، ساوانا سوییت، ارلی وایت و جگوار (ارقام شاهد) و سه رقم پیاز روز کوتاه آزمایشی ایتالیایی نامهای ‮‭305‬ با کد ‮‭100‬ ‭OSW (‬روز کوتاه با سوخ سفید)، ‮‭335‬ با کد ‮‭101‬ ‭OSY (‬روز کوتاه با سوخ زرد) و رقم ‮‭344‬ با کد ‮‭102‬ ‭OSR (‬روز کوتاه با سوخ قرمز) در مناطق مهم استمرار تولید شامل جیرفت، میناب و ایرانشهر در سالهای ‮‭1390‬ و ‮‭1391‬ مطالعه گردید. در این تحقیق از طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی در 4 تکرار استفاده شد. هر کرت شامل 8 خط کاشت به طول 4 متر با فاصله ‮‭30‬ سانتی متر بود. عملیات داشت ارقام مطابق روال معمول انجام و پس از برداشت محصول از 4 خط میانی هرکرت میزان عملکرد ارقام ارزیابی شد . همچنین صفات دیگر شامل قطر گردن، درصد بولتینگ ، قطر سوخ و وزن سوخ در ارقام ارزیابی گردید. نتایج نشان داد ارقام پریماورا و ساواناسوییت از نظر عملکرد در هکتار و قطر سوخ نسبت به ارقام دیگر برتر بودند. در رقم جگوار وزن سوخ بالاتر بود و در ارقام ایتالیایی علیرغم پایین تر بودن معنی دار درصد بولتینگ ، عملکرد محصول پایین تر از ارقام شاهد و نیز رقم بلوچی بود. عملکرد این رقم حدود ‮‭41‬ تن در هکتار به ویژه با تولید سوخهای گردن باریک و با قطر و وزن متوسط در بین دیگر ارقام این تحقیق بود. در منطقه جیرفت رقم بلوچی با حدود ‮‭52‬ تن در هکتار عملکرد بالاتری نسبت به دیگر مناطق داشت و با رقم پریماورا در یک کلاس آماری بود. در میناب نیز این رقم با ارلی وایت از نظر عملکرد در یک رتبه قرار داشت (‮‭29/17‬ تن در هکتار و ‮‭32/77‬ تن در هکتار به ترتیب). در مجموع می توان رقم بلوچی را به عنوان یک رقم محلی با سوخهای قرمز رنگ از ارقام مطلوب در این تحقیق ارزیابی کرد و برای اصلاح آن به ویژه از نظر کاهش بولتینگ برنامه ریزی نمود . این رقم اگرچه از نظر قطر گردن برابر ارقام شاهد بود ولی عملکرد آن با ارقام مذکور نتوانست رقابت نماید. - واژه های کلیدی: پیاز، رقم بلوچی، عملکرد، روزکوتاه، بولتینگ، طرح استمرار.