طبقه بندی مورفوکلیماتیک خندق های استان کهگیلویه و بویراحمد

توسعه فرسایش آبکندی در بخش جنوبی استان کهگیلویه و بویراحمد در شهرستانهای دهدشت و گچساران بحدی است که ضرورت اجرای چنین طرحهایی را اجتناب ناپذیر می نمود.از اهداف این طرح : طبقه بندی اقلیمی، مورفومتریک، تعیین پارامترهای عمده و موثر در تفاوت ویژگیهای آبکندهای استان و اولویت بندی آبکندها از نظر میزان خسارت و اقدامات کنترلی میباشد. بر اساس روش تحقیق طرح در دو منطقه با دو اقلیم تقریبا متفاوت و در هر اقلیم دو محدوده انتخاب گردیده و سپس سایر عملیات میدانی در هر محدوده به اجرا درآمد. در این طرح پرسشنامه هایی تدوین گردیده، که در آن کلیه مشخصات مورفوکلیماتیک، موقعیت مکانی و جغرافیایی، شکل پلان عمومی و پروفیل عمومی سرآبکندها و همچنین ویژگیهای مورفولوژیکی، ادافیکی، کاربری اراضی، زمین شناسی، شیب اراضی و غیره مورد بررسی قرار گرفته است. از آبکندهای معرف نقشه برداری انجام گرفت. که اندازه گیری هایی نیز از سرآبکند و ‮‭25‬ و ‮‭50‬ و ‮‭75‬ درصد از سر آبکند نیز بعمل آمد و نمونه های خاک نیز در همین ابعاد هم برداشت شد. علاوه بر موارد فوق، نمونه برداری خاک جهت آزمایشهای فیزیکوشیمیایی انجام گرفته است. که نتایج حاصل از سایر برداشتهای صحرایی و آزمایشهای خاک بدین شرح است : پلان عمومی آبکندها در منطقه گچساران اغلب پنجه ای یا شاخه درختی است و پلان راس آبکندها شاخه ای است، و شکل پروفیل عمودی راس آبکندها غار مانند و شکل مقطع آنها نیز ذوزنقه می باشد. ولی در منطقه دهدشت پلان عمومی شبکه آبکندها هم بصورت پنجه ای یا شاخه ای بوده و هم بصورت خطی است. و پلان راس آبکندها نیز هم شاخه ای بوده و هم نوکدار و شکل پروفیل عمودی راس آبکندها هم بصورت غار مانند و هم بصورت دارای پوشش گیاهی است و مقطع آنها بیشتر بصورت ‭U ‬شکل می باشد. ویژگیهای خاک مناطق بشرح زیر می باشد : آزمایشهای خاکشناسی نیز چنین نشان می دهد که هدایت الکتریکی ‭(E.C) ‬در بیش از ‮‭95‬ درصد آبکندها در افقهای پایینی بیشتر می باشد. همچنین ‭E.S.P ‬در آبکندهای گچساران در افقهای پایینی بیشتر از افقهای بالایی است ولی در آبکندهای دهدشت و سوق ‭E.S.P ‬در افقهای خاک تفاوت قابل توجهی نشان نمی دهد. پایداری خاکدانها در آبکندهای دهدشت و سوق در افق ‭A ‬در کلاس ‭V (Swelling) ‬قرار دارد و افق ‭B ‬در کلاس1 ‭(Complete Dispersion) ‬قرار دارد و در آبکندهای گچساران افق ‭A ‬در کلاس 2 و افق ‭B ‬در کلاس 2‭(Some Dispersion) ‬قرار گرفته است. مساحت حوزه تحت اشغال آبکندها ‮‭259200‬ هکتار می باشد که بطور کامل در محدوده دو شهرستان گچساران و کهگیلویه (دهدشت) واقع شده است. لذا بر این اساس می توان اولویت بندی سایر عملیات تحقیقاتی، مطالعاتی و اجرایی را به منطقه گچساران داد. اگر چه منطقه دهدشت بلحاظ اینکه بخشی از حوزه آبخیز سد مارون را تشکیل می دهد و از نظر تجمع رسوبات دریاچه سد اهمیت فراوانی داد، ولی تراکم و شدت توسعه خندقها در این منطقه در حد منطقه گچساران نیست. واژه های کلیدی : آبکند، طبقه بندی، مورفومتریک، حوزه آبخیز، مورفولوژیکی، ادافیکی، مورفوکلیماتیک.