برنامه راهبردی کاهش سیل خیزی حوزه های آبخیز

با توجه به واقع شدن ایران در منطقه خشک و همچنین افزایش نیاز آبی کشور و افزایش روزافزون وقوع سیل در کشور، مبحث کاهش سیلخیزی از اهمیت زیادی برخوردار است. مطابق آمار تهیه شده توسط سازمان ملل متحد، در میان بلایای طبیعی، سیل و طوفان بیشترین تلفات و خسارات را به جوامع بشری وارد آورده اند. بررسی طرحصهای مهار سیلاب که به صورت محدود و پراکنده در سطح کشور مطالعه و اجرا شدهصاند، نشان میصدهد یک راه حل مشخص و مطمین برای کلیه مناطق سیلگیر وجود ندارد. پدیده سیل علیرغم همه پیچیدگی هایش، قابل بررسی بوده و میصتوان در راستای مهار وکاهش خسارات آن و حتی بهره برداری راه حلصهای مناسبی جستجو کرد. برنامه جامع کاهش سیل خیزی، شامل کلیه اقداماتی می باشد که ذیربطان باید مد نظر قرار داده و در راستای اجرایی نمودن آن تلاش نمایند. اجرای طرح ها و پروژه های بخش، انجام تحقیقات مورد نیاز و ارتقا دانش عمومی و توانمندیصهای ذیربطان حداقل اجزا مورد نیاز در این برنامه می باشد که در قالب برنامه راهبردی مدیریت کاهش سیل خیزی حوضه ها پیگیری می شود. بخشی از این برنامه ، انجام تحقیقات مورد نیاز می باشد که در قالب برنامه راهبردی مدیریت کاهش سیل خیزی حوضه ها پیگیری می شود. بخش دیگری از این برنامه جامع، انجام عملیات اجرایی ،آموزش، ترویج و استفاده صحیح از منابع می باشد که در قالب این برنامه مورد بررسی و پیگیری قرارگرفته است. روش کار بدین ترتیب بوده است ؛ بررسی وضع موجود، شناخت معضلات و مشکلات، بررسی تحقیقات قبلی و تجربیات موجود، تعیین اهداف برنامه، شناسایی و اولویت بندی طرح های اجرایی و تحقیقاتی برای رسیدن به اهداف برنامه، رفع عواقب فعلی و شناخت مشکلات اهمیت زیادی دارا میصباشد. قبل از تعیین و طبقه بندی مشکلات به شکل درخت ( هرم )، فهرست جامعی از مسایل ومحدودیتصهای مرتبط با موضوع کاهش سیل خیزی از جنبهصهای مختلف دسته بندی شد. تقسیم بندی مشکلات قبل از زمان شکل گیری سیلاب، پس از شکلصگیری و در نهایت مشکلات موجود در نحوه کاهش و تسکین سیل مورد بررسی قرار گرفت. اساس زیر برنامهصهای این برنامه راهبردی نیز بر این پایه تعریف و تعیین شده اند. بنابر این از دیدگاه فرآیند زمانی مطالعات کاهش سیل خیزی دسته بندی مشکلات عبارتند از: مشکلاتی که برای شناخت عوامل و فرآیند شکل گیری سیل وجود دارد و به عنوان فرایند های هیدرولوژیکی و هیدرولیکی شکل گیری سیل شناخته می شوند. بعد از شکل گیری سیل که در تعیین رفتار هیدرولیکی جریان، مشخصهصهای سیلاب وتقسیم بندی سیل و پهنه بندی سیل همراه است. مشکلاتی که برای تعیین نوع روشصهای مناسب مهار سیلاب همراه است شامل مشکلات انتخاب نوع روشصهای مناسب "سازه ای"، "غیرسازه ایی" و "تلفیقی و مدیریتی" و نهایتا جبران خسارت ها می باشد. سپس هر یک بر طبق روش دوم تقسیم بندی بر اساس مشکلات بخشصهای "اجرایی"، "حقوقی و مدیریتی" و "تحقیقاتی و آموزشی" و تهیه نمودار درخت مشکلات مورد برسی قرار گرفتند و در نهایت حل مشکلات کاهش سیل خیزی برای بخشصهای "اجرایی و مدیریتی" و "تحقیقاتی و آموزشی" تعیین شده است. در این برنامه راهکارهایی برای بخش های پژوهشی،آموزشی و اجرایی در راستای کاهش سیلخیزی و در نتیجه کاهش خسارات و تلفات ناشی از آن ارایه شده است. حوزه عمل این برنامه در محدوده حوزه های آبخیز، بخصوص بالا دست، میانی و پایین دست می باشد. واژهصهای کلیدی: سیلخیزی، فرآیندصهای هیدرولوژیکی، خسارات سیل

کلیدواژه ها:

سیلاب ، برنامه راهبردی ، سیل خیزی ، خسارت سیل ، فن هیدرولوژیکی ، آب شناسی ، سیل بندی ، آبخیزداری ، حوزه آبخیز