بررسی اثر تاریخ کاشت بر شاخص‎های رشد و عملکرد طارم محلی، بینام و کوهسار در کشت دوم

در سال زراعی 1396 سطح زیر کشت مجدد برنج در استان مازندران 45 هزار هکتار گزارش شد ولی سطح برداشت محصول 38 هزار هکتار بود. جهت تعیین تاثیر تاریخ کاشت بر رشد و عملکرد ارقام طارم محلی، بینام و کوهسار در کشت مجدد برنج، آزمایشی مزرعه‎ای در معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران (آمل) در سال‎های زراعی 1394 و 1396 اجرا شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات با سه تکرار انجام شد که تاریخ نشاکاری در سه سطح 5، 15، 25 مرداد ماه به عنوان پلات اصلی و ارقام طارم محلی، بینام و کوهسار به عنوان پلات فرعی بودند. اندازه کرت 3×4 متر و تراکم کاشت 20×20 و تعداد نشا در کپه 3-2 گیاهچه بود. کود اوره وپتاسه، بر مبنا 100 کیلوگرم در هکتار محاسبه و به کرت‎ها در دو نوبت داده شد. کود فسفره به صورت پایه به میزان 100 کیلوگرم در هکتار مصرف شد. سمپاشی بر علیه بلاست و ساقه خوار در دو مرحله رشد رویشی و زایشی گیاه برنج انجام گرفت. صفات زراعی و شاخص‎های رشد در مرحله حداکثر پنجه زنی، گلدهی و رسیدن فیزیولوژیکی اندازه‎گیری شد. ارتفاع بوته رقم کوهسار در مرحله حداکثر پنجه زنی بیشتر از ارقام بومی بود ولی در زمان رسیدن فیزیولوژیکی، ارتفاع بوته طارم محلی بیشتر بود. تعداد پنجه در کپه هر سه رقم در تاریخ کاشت سوم بیشتر بود. میزان وزن خشک در واحد سطح رقم کوهسار بیشتر از ارقام طارم محلی و بینام بود و با تغییر تاریخ کاشت روند افزایشی داشت. بیشترین وزن خشک خوشه متعلق به رقم کوهسار بود. بیشترین قرایت کلروفیل‎متر مربوط به رقم کوهسار در تاریخ کاشت اول بود. بیشترین شاخص سطح برگ نیز متعلق به رقم کوهسار در مرحله گلدهی و تاریخ کاشت اول معادل 53/2بود. بیشترین سرعت رشد محصول (CGR) در مرحله گلدهی در تاریخ کاشت سوم برای رقم کوهسار (59/13 گرم بر متر مربع در روز) و کمترین آن معادل 93/5 مربوط به رقم طارم محلی در تاریخ کاشت سوم بود. بیشترین سرعت جذب خالص (NAR) معادل 361 /0 گرم در متر مربع در روز متعلق به رقم بینام در تاریخ کاشت اول بود. بیشترین شاخص برداشت متعلق به رقم کوهسار بود. اجزای عملکرد رقم کوهسار بیشتر از ارقام بینام و طارم محلی بود ولی بیشترین عملکرد مربوط به رقم بینام در تاریخ کاشت دوم بود (3/4142 کیلوگرم در هکتار). کاهش عملکرد رقم کوهسار نسبت به رقم بینام ناشی از افزایش خسارت کرم ساقه خوار و بیماری بلاست رقم کوهسار بود. بررسی میدانی نشان داد هفت هزار هکتار کشت مجدد برنج، بخاطر کاهش دما و عدم تلقیح در مرحله گلدهی، محصولی بدست نیامد. بنابراین بهترین تاریخ کاشت برای حصول عملکرد مناسب در کشت مجدد برنج، نیمه اول مرداد ( تاریخ کاشت اول و دوم) است. کلمات کلیدی: بینام، کشت مجدد، شاخص رشد، فنولوژی، عملکرد