بررسی تغییرات فصلی تولید و مصرف گیاهان مرتعی در مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران (خراسان- سرخس)

هر یک از گونههای مرتعی در ماه های فصل چرا و سال های مختلف، تولید معینی دارد. دام چرنده نیز در هر مقطع از فصل چرا و سالهای مختلف مقدار علوفه معینی مصرف میکند که برحسب شرایط و نژادهای مختلف متفاوت میباشد. بدون شناخت خصوصیات تولیدی گیاهان و میزان مصرف علوفه یک مرتع در طول دوره چرا، برنامهریزی و مدیریت مرتع و دام مقدور نمیباشد. به منظور بررسی خصوصیات رویشی و تولیدی و میزان مصرف علوفه گیاهان در مراحل مختلف رویشی توسط دام، طرح حاضر به مدت پنج سال (‮‭1385-89‬) در مراتع اسماعیل آباد انبیزک سایت سرخس به اجرا گذاشته شد. بدین منظور از ابتدای فصل رویش تولید علوفه گونه ها در داخل فطعه محصور و علوفه باقیمانده آنها در عرصه های چرا شده توسط دام، با فواصل یک ماهه برداشت شده و از تفاضل آن ها، میزان مصرف از هر گونه تعیین شد. این کار تا خروج دام از مرتع ادامه یافت. سرانجام به منظور تاثیر سالهای مورد مطالعه و ماههای برداشت بر تولید و مصرف گونه های تحت بررسی در منطقه مورد مطالعه، اعداد و ارقام حاصل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که سال دوم به علت کاهش بارندگی و وقوع خشکسالی در منطقه کمترین مقدار علوفه تولید شد که حدود ‮‭23‬ درصد علوفه سال اول بود که در این سال بیشترین مقدار تولید علوفه را داشت. در متوسط چهار سال اوج تولید مرتع در فروردین ماه بود و تولید در ماههای بعدی تا ماه خرداد روندی نزولی داشت. اکثر گونه های منطقه تا خرداد ماه بیشترین مقدار علوفه خود را تولید نمودند. سهم بیشتری از علوفه مصرف شده مرتع در ماه فروردین بود. بیشترین مقدار تولید علوفه در مرتع مربوط به گونه ‭Artemisia difussa ‬و کمترین مقدار مربوط به گونه ‭Heliotropium aucheri ‬بوده است. مصرف علوفه در سالهای پر باران وکم باران روند یکسانی نشان داد. با توجه به همبستگی بین تولید و مصرف، گونه هایی که تولید زیادتری داشته اند، مصرفشان نیز بیشتر بوده است. کلمات کلیدی: مرتع، تولید علوفه، مصرف علوفه، ، استان خراسان رضوی