بررسی نحوه توارث و عمل ژن بر عملکرد و برخی از صفات زراعی نسل‌های ژنتیکی ذرت زودرس دهقان (KSC400)

انتخاب روش اصلاحی در برنامه‌های به‌نژادی گیاهان زراعی بستگی به نظام ژنتیکی کنترل کننده صفت گزینش شده دارد. این پژوهش به‌منظور مطالعه پارامترهای ژنتیکی برخی صفات فنولوژیک، مورفولوژیک، عملکرد دانه و اجزای عملکرد با استفاده از تجزیه میانگین نسل‌های حاصل از تلاقی اینبرد‌لاین‌های KE72012 (P1) × K1263/1(P2) ذرت در ایستگاه طرق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در سال زراعی 1391 انجام شد. شش نسل P1، P2، F1، F2، BC1 و BC2 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نسل‌ها نشان داد در کلیه صفات مورد بررسی، جزء غالبیت (H) بیشتر از جزء افزایشی (D) بود، البته در بعضی صفات تفاوت بین دو جزء غالبیت و افزایشی بسیار زیاد بود که این موضوع بیانگر اهمیت اثرات غالبیت در کنترل ژنتیکی صفات می‌باشد. متوسط غالبیت ژنی 1/2(H/D) در کلیه صفات، نشان ‌دهنده غالبیت کامل به سمت فوق غالبیت بود که بیان‌ کننده اهمیت اثرات غالبیت می‌باشد. براساس تجزیه میانگین نسل‌ها با استفاده از آزمون مقیاس وزنی، برازش مدل ساده افزایشی-غالبیت صورت گرفت و عدم کفایت آن در صفات، حاکی از اهمیت اثرات اپیستازی در توجیه تغییرات ژنتیکی این صفات بود. متوسط وراثت‌پذیری عمومی برای صفات مورد مطالعه در تلاقیKE72012 (P1) × KE1263/1 (P2) بین 10/0 تا 88/0 و دامنه وراثت‌پذیری خصوصی در این تلاقی بین 02/0 تا 59/0 برآورد گردید. همچنین تخمین تعداد ژن کنترل کننده صفت عملکرد دانه نشان داد که در تلاقی KE 72012 (P1) × K1263/1 (P2)، یک تا 5 ژن دخالت دارند.

کلیدواژه ها:

Additive effect ، Dominance effect ، Weighted least square ، Broad sense heritability ، Narrow sense heritability ، افزایشی ، غالبیت ، واریانس وزنی ، وراثت‌پذیری خصوصی ، وراثت‌پذیری عمومی