آشکارسازی ارتباط زمانی - مکانی تغییرات پوشش گیاهی در استان مازندران با عناصر اقلیمی

متغیّرهای اقلیمی و نوسانات آن به­طور چشم­گیری روی اکوسیستم­های خشکی و تغییرات آن­ها اثرگذارند. در پژوهش­های بسیاری از شاخص­های گیاهی برای بررسی ارتباط بین تغییرات اکوسیستم­ها و پارامترهای اقلیمی استفاده شده است. در نوشتار پیش رو، از آنالیز مکانی و زمانی سیستم اطّلاعات جغرافیایی برای مدل­سازی رابطة تغییرات پوشش گیاهی برپایة شاخص پوشش گیاهی بارزسازی­شدة سنجندة مادیس و پاسخ آن به دمای سطح زمین و بارش در استان مازندران در بازة زمانی 2000 تا 2016 استفاده شد. پارامتر دمای سطح زمین از اطّلاعات ماهوارة مادیس و پارامتر بارش با استفاده از اطّلاعات ایستگاه­های هواشناسی منطقه به­دست آمد. آنالیزهای همبستگی و رگرسیون خطّی برای بررسی رابطة زمانی - مکانی شاخص پوشش گیاهی و دو پارامتر اقلیمی انجام گرفت. نتایج بیانگر آن بود که طی دورة مورد بررسی، متوسّط شاخص سبزینگی استان روند افزایشی در طول داشته است؛ درحالی که عرصه­های جنگلی استان روند کاهشی را طی دورة مورد پژوهش نشان داده­اند. نتایج بررسی­های میدانی این تناقض را با افزایش در شالیزارهای منطقه نشان می­داد. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که همبستگی مکانی معنی­داری بین دینامیک پوشش گیاهی با دمای سطح زمین وجود داشته که در ماه­های زمستان، این ارتباط معنی­دار و مستقیم و در تابستان معکوس بوده است. آنالیز تحلیل انطباقی نشان داد که درطول ماه­های زمستان، توزیع مکانی پیکسل­های با بیشترین مقدار شاخص پوشش گیاهی با پیکسل­های با حداکثر دما (20 تا 27 درجة سانتی­گراد) مطابقت داشته، درحالی که در طول ژوئن تا سپتامبر، حداکثر مقادیر پوشش گیاهی مربوط به مناطقی بود که دمای کمتر از 25 درجه داشته است؛ امّا همبستگی پوشش گیاهی با بارش به­صورت فضایی با تأخیری دوماهه در فصل بهار به پیک می­رسد.

کلیدواژه ها:

سنجندة مادیس ، شاخص پوشش گیاهی بارزسازی‌شده ، آنالیز رگرسیونی ، تحلیل انطباقی ، متغیّر اقلیمی