تحلیل تعادل و تمرکز در سیستم شهری کشورهای اسلامی

امروزه عدم تعادل سلسله مراتبی شهری در سطوح مختلف، یكی از عوامل بروز معضلات اقتصادی و اجتماعی در شهرها شناخته شده است. شبكه شهرها به عنوان اصلی ترین مكان استقرار جمعیت و موثرترین مكان در جابه جایی های جمعیت، از اهمیت زیادی در برنامه ریزی ها برخوردار است. هدف از این مطالعه بررسی و مقایسه 55 کشور اسلامی عضو در سازمان کنفرانس اسلامی از نظر شاخص های تعادل و تمرکز شهری می باشد. برای بررسی این مسائل از دو روش شاخص های نخست شهری (اولشهر، دوشهر، چهارشهر، چهارشهر مهتا، موماو، هرفیندال- و هیرشمن) و شاخص های عدم تمرکز (آنتروپی و هندرسون) استفاده شد. نتایج کلیه شاخص ها نشان می دهد که پدیده نخست شهری درکشورهای اسلامی وجود داشته و نظام شهری نامتوازن و توزیع جمعیت نامتعادل است. نتایج بدست آمده از به کارگیری شاخص های نخست شهری و شاخص های عدم تمرکز با هم هماهنگ بوده و همه این شاخص ها روند تقریباً یكسانی را از نظر تحولات تعادل و تمرکز شهری در کشورهای مورد مطالعه نشان می دهد این امر درحالیست که در ایران و برخی کشورها این تمرکز به سمت تعادل در حرکت است. با توجه به نتایج تحقیق پیشنهاد می شود با دیدگاه و تفكری مبتنی بر اصول آمایش سرزمینی و به کارگیری راهكارهایی از قبیل سیاست های تمرکززدایی، سرمایه گذاری در زیر ساخت های بین شهری و واگذاری اختیارات به نهادهای منطقه ای و محلی از تمرکز بیش از حد درشهرهای بزرگ جلوگیری کنیم و قدم در راستای تحقق تعادل و توازن در شبكه شهرهای کشورهای اسلامی برداریم

کلیدواژه ها:

تمرکز شهری ، تعادل شهری ، نخست شهری ، کشورهای اسلامی ، شهرنشینی