اثر تغییر کاربری اراضی بر برخی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک حوزه آبخیز هلشی، کرمانشاه

تغییر غیر علمی و ناآگاهانه کاربری اراضی تاثیر جدی بر ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک می­گذارد­. هدف از این پژوهش­، تحلیل اثر تغییر کاربری اراضی بر روی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در حوزه آبخیز هلشی کرمانشاه می­باشد­. ابتدا ­نمونه­برداری خاک، به روش تصادفی سیستماتیک و از عمق ۲۰-۰ سانتیمتر انجام و در مجموع تعداد ۳۸ نمونه خاک در ­هر کاربری کشاورزی، مرتع و جنگل برداشت و ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی با استفاده از روش­های استاندارد اندازهگیری و تجزیه و تحلیل شدند. نتایج مقایسه ­میانگین مقدار رس، سیلت و شن خاک در هر سه کاربری نشان داد که با هم تفاوت معنیدار دارند­، در­حالی­که تغییرکاربری بر ­مقادیر سیلت،  pH، EC، درصد آهک در هر سه کاربری تفاوت معنیداری ایجاد نکرده است­. بررسی­ها بیانگر این است که متوسط وزن مخصوص ظاهری­، پایداری خاکدانه و کربن آلی خاک به صورت معنیداری در ­همه کاربریها تغییر نموده و مقدار آن­ها در کاربری جنگل از همه بیشتر شده است­. نتایج مقایسه میانگین در­صد نیتروژن، فسفر­، پتاسیم نشان می­دهد ­که بجز پتاسیم­، در هرسه کاربری با هم تفاوت معنیداری دارند­. آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) نشان داد که تغییر کاربری مرتع و جنگل بیشترین تاثیر را در ویژگیهای خاک داشته و پایداری خاکدانه و کربن آلی در کاربری جنگل بیشترین تفاوت را ایجاد کرده و بیانگر این است که تغییر کاربری اراضی از جنگل و مرتع به کشاورزی می تواند با تغییر ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک موجب کاهش ­کیفیت ، مواد غذائی و افزایش تخریب خاک گردد. با توجه به اهمیت اکولوژیکی جنگل­ها و مراتع در حوزه هلشی­، نتایج این بررسی ضرورت توجه بیشتر به مطالعات قابلیت­، اصلاح و تغییر کاربری اراضی را در این منطقه بیش از پیش نشان می­دهد­.

کلیدواژه ها:

کاربری اراضی ، پایداری خاکدانهها ، وزن مخصوص ظاهری ، کربن آلی خاک ، حوزه هلشی