مطالعه تاثیر تاریخ کاشت بر شاخص های زراعی – اقلیمی در مراحل فنولوژی و عملکرد پیاز اصلاح شده بهبهان

سابقه و هدف: شاخص های اقلیمی که پایه حرارتی دارند همانند درجه روز رشد و واحد هلیوترمال ابزارهای مفیدی برای پیش-بینی رشد و عملکرد محصولات می باشند. کارایی تبدیل گرما و نور به ماده خشک به فاکتورهای ژنتیکی، تاریخ کاشت و نوع محصول بستگی دارد. بنابراین دانش محاسبه واحد تجمع حرارتی که در بیشتر منابع از آن به عنوان درجه روز رشد یاد شده است و هم چنین سایر مشتقات ریاضی آن مانند واحد هلیو ترمال و کارایی مصرف دما و نور پیش نیاز درک مراحل فنولوژی و تاریخ کاشت مناسب برای ارقام مختلف محصولات زراعی می باشد. علی رغم تحقیقات زیادی که در ارتباط با پیاز در کشور انجام گرفته است تاکنون هیچ گزارشی در ارتباط با مطالعه شاخص های زراعی -اقلیمی در مراحل مختلف فنولوژی این محصول منتشر نشده است. لذا این پژوهش به منظور مطالعه تاثیر تاریخ کاشت بر شاخص های زراعی – اقلیمی در مراحل فنولوژی و عملکرد پیاز اصلاح شده بهبهان اجرا شد. مواد و روش ها: این تحقیق به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی شامل چهار تاریخ کاشت از ۱۵ شهریور تا ۲۹ مهر به فاصله ۱۵ روز و با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان به مدت دو سال زراعی (۹۵-۱۳۹۳) اجرا شد. ژنوتیپ مطالعه شده پیاز اصلاح شده بهبهان بود. نشاها (در مرحله ۲ تا ۳ برگی) به مزرعه منتقل شدند. مصرف کود بر اساس بر اساس نتایج آزمون خاک و توصیه موسسه تحقیقات خاک و آب صورت گرفت. تاریخ تشکیل سوخ با شاخص نسبت تشکیل سوخ و مجموع تجمعی تخمین زده شد. سوخ ها در زمان افتادگی ۵۰ تا ۸۰ درصد برگ ها و شروع خشک شدن آنها برداشت شدند. شاخص های زراعی- اقلیمی، درجه روز رشد، واحد هلیوترمال و شاخص فتوترمال، در سه مرحله جوانه زنی بذر، رشد سبزینه ای و تشکیل و نمو سوخ برای هر تاریخ کاشت محاسبه شدند. صفات اندازه گیری شده توسط نرم افزار MSTATC تجزیه و تحلیل گردید و میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال ۵% مقایسه شدند. یافته ها: کوتاه ترین فاصله زمانی بین کاشت بذر تا خروج گیاهچه و کمترین درجه روز رشد دریافت شده در این مرحله به تاریخ کاشت ۱۵ شهریور ماه مربوط بود. بیشترین شاخص فتوترمال در مرحله جوانه زنی بذر در سال اول و دوم آزمایش به ترتیب به تاریخ کاشت ۳۰ شهریور و ۱۴ مهر اختصاص یافت. حداکثر درجه روز رشد و واحد هلیوترمال دریافت شده در دوره پرورش نشا به تاریخ کاشت ۱۵ شهریور تعلق داشت و با به تعویق افتادن تاریخ کاشت این شاخص ها کاهش یافتند. در دوره رشد گیاه در مزرعه اختلاف درجه روز رشد دریافت شده در کلیه تاریخ کاشت های مورد بررسی، علیرغم متفاوت بودن مدت زمان این مرحله در دو سال آزمایش (به استثنای تاریخ کاشت ۱۴ مهر ماه در سال اول آزمایش) چندان قابل ملاحظه نبود. بیشترین عملکرد، کارایی مصرف حرارت و کارایی مصرف واحد هلیوترمال در سال اول و دوم آزمایش به ترتیب به تاریخ کاشت ۱۵ و ۳۰ شهریور مربوط بود. کوتاه بودن مرحله نمو سوخ در تاریخ کاشت ۲۹ مهر و مواجه شدن گیاهان با دمای بالا در اواخر این مرحله سبب گردید تا حداقل محصول توسط این تاریخ کاشت تولید شود. نتیجه گیری: بر اساس نتایج این بررسی بهترین تاریخ کاشت برای پیاز اصلاح شده بهبهان ۳۰ شهریور ماه می باشد و با تاخیر افتادن تاریخ کاشت عملکرد کاهش خواهد یافت.

کلیدواژه ها:

: bulbing ، growth degree days ، helio thermal unit ، photo thermal index