ارزیابی عوامل موثر بر عملکرد و بهره وری اقتصادی پروژه های آبخیزداری با استفاده از مدل SWOT

امروزه پروژه­های مختلف آبخیزداری در حوزه­های آبخیز اجرا می­ شود، گاهی این پروژه ­ها با وجود مطالعه و هزینه بالا به دلایل مختلف ناکارآمد بوده، با شکست اقتصادی مواجه می­ شوند. در مطالعه حاضر، ابتدا پروژه­ های آبخیزداری انجام شده در حوضه پارسل A سد قشلاق سنندج معرفی شد. سپس، ارزیابی آن ­ها با تعیین عوامل داخلی و خارجی مورد بررسی قرار گرفت. هدف استخراج مهمترین عوامل و ارائه راهبردهایی است که پروژه ­ها از نظر اقتصادی مفیدتر و از نظر عملکردی موثرتر باشند. بنابراین، ضمن تعیین نقاط ضعف، قوت، فرصت­ ها و تهدیدها با استفاده از پرسشگری از خبرگان، با کاربرد مدل تحلیلی SWOT و ماتریس کمی QSPM راهبردهای اجرایی-اقتصادی ارائه شدند. نتایج به ­دست آمده وزن بالای عوامل مدیریتی را نشان دادند. به ­طوری­ که بیشترین ارزش نهایی در عوامل خارجی را طرح ­های مطالعاتی ناکارآمد و عدم اختصاص بودجه برای تعمیر و نگهداری پروژه ­ها با امتیازهای ۰.۵۰ و ۰.۴۳ به خود اختصاص دادند. در عوامل داخلی بیشترین ارزش نهایی مربوط به تخریب و مدفون شدن سدها در اثر پایین بودن کیفیت ساخت با امتیاز ۰.۵۹ بود. بر اساس نتایج مدل SWOT، وضعیت راهبردی در ربع ST و WT قرار گرفته، از نوع محافظه ­کارانه و تدافعی است. یعنی راهبرد باید در جهت کاهش زیان ناشی از تهدیدها و نقاط ضعف با استفاده از نقاط قوت حوضه باشد. مطابق با این استراتژی راهبردها به­ وسیله متخصصین ارائه و با استفاده از ماتریس کمی QSPM اولویت­ بندی شدند. راهبرد اجرای پروژه­ ها در اراضی تحت مالکیت افراد و یا واگذاری حق تعمیر و نگهداری آن­ ها به مالکین با امتیاز نهایی ۸.۷۶ در اولویت اول قرار گرفت. نتایج پژوهش، نه ­تنها می ­تواند در راستای آگاهی از عوامل ضعف در پروژه­ ها کمک کند، بلکه می ­تواند در بهبود بازدهی اقتصادی پروژه­ ها نیز مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

ارزیابی اقتصادی ، راهبردهای اقتصادی ، سد قشلاق ، سنندج ، مدل های تصمیم گیری