مروری بر متابولیت های ثانویه و مسیرهای بیوسنتز آنها

متابولیسم اصطلاحی برای توصیف تغییر و تبدیل های ترکیبات شیمیایی در بدن موجود زنده است. متابولیسم سلولی شامل توالی بسیار پیچیده واکنشهای شیمیایی کنترل شده به نام مسیرهای متابولیک است. متابولیسم در زندگی میکروبی نقش اساسی دارد و کلیه فعالیت های سلولی را با عناصر سازنده و انرژی تقویت می کند. علیرغم تنوع بسیار زیاد در شیوه زندگی و زیستگاه ها، وظایف اساسی متابولیسم در بین گونه های مختلف بسیار شبیه به هم هستند. متابولیت های اولیه، محصولات میکروبی هستند که در مرحله نمایی رشد تولید می شوند و سنتز آنها بخش جدایی ناپذیر روند رشد طبیعی است. متابولیت های ثانویه که از متابولیت های اولیه مشتق می شوند، عموما در گیاهان و میکروارگانیسم ها یافت می شوند و به نظر می رسد در بقای ارگانیسم مولد خود نقشی ندارند. کاربرد متابولیت های ثانویه به عنوان علف کش های زیستی، طعم دهنده ها، رنگ های طبیعی، سموم، مواد توهم زا (مثل کوکائین، هروئین، مورفین) و عطرها، آنها را برای استفاده در زیست فناوری مورد توجه قرار داده است. متابولیت های ثانویه توسط باکتریها برای عملکردهای مختلف از دفاع تا جذب مواد مغذی تولید می شوند و با روش های مدرن پزشکی برای استفاده به عنوان ضد باکتری، ضد قارچ، داروهای ضد سرطان و حتی به عنوان پیش سازهای سنتز پلاستیک ها استخراج می شوند. متابولیت های ثانویه را می توان به روش های مختلف طبقه بندی کرد: بر اساس ویژگی های شیمیایی، منشا گیاهی یا منشا بیوسنتز. یک طبقه بندی بر اساس مسیرهای بیوسنتز، شامل سه خانواده بزرگ مولکول ترکیبات فنلی، ترپن ها و استروئیدها و آلکالوئیدها می باشد و به عبارت دیگر، متابولیت های ثانویه را می توان در سه کلاس عمده شامل ترکیبات حاوی نیتروژن، ترکیبات فنلی و ترپن ها قرار داد.

کلیدواژه ها:

متابولیسم ، متابولیت های ثانویه ، مسیرهای بیوسنتز