ریزوسفر، راهکاری برای مدیریت خاک در اطراف ریشه ها

ریزوسفر یک منطقه میکرواکولوژیکی در مجاورت مستقیم ریشه گیاه است که در آن، فعل و انفعالات شیمیایی سریع و متعددی انجام شده و محیط آن، رقابتی تر از توده خاک می باشد.  این محیط را بر اساس نزدیکی به ریشه و میزان متاثر شدن از آن، به سه منطقه داخلی، میانی و خارجی تقسیم می کنند. ترکیبات اضافه شده به خاک توسط ریشه، در چهار دسته طبقه بندی می شوند: تراوشات(بطور غیر فعال از ریشه ها خارج می شوند)، ترشحات( بطور فعال از ریشه ها خارج می شوند)، سلول های مرده و ترکیبات گازی. ترکیبات موجود در مواد بر جای گذاشته شده توسط ریشه با اسیدی کردن یا تغییر شرایط اکسیداسیون-احیا در ریزوسفر و یا کلاته کردن مستقیم عناصر، به فراهمی عناصر غذایی نظیر نیتروژن، فسفر، آهن و... کمک می کنند. با خشک شدن خاک پتانسیل هیدرولیکی کاهش می یابد که به دنبال آن، تراوشات ریشه شروع به پس دادن آب به خاک می کنند که نتیجه آن، افزایش درجه پایداری ریزوسفر است. استراتژی مدیریت مرسوم عناصر غذایی وابستگی زیادی به استفاده از کودهای شیمیایی دارد و توان بالقوه بیولوژیکی خاک و گیاه در بسیاری از موارد، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. البته تقاضای جمعیت روزافزون دنیا برای غذا و در نتیجه ضرورت حصول عملکرد بالای محصولات کشاورزی، اهرم فشاری برای این کم توجهی بوده است. در بسیاری از موارد، مصلحت تولید بیشتر و بدست آوردن غذا، حتی ملاحطات زیست محیطی دیگری را نیز زیر پا گذاشته است. فرآیندهای شیمیایی و بیولوژیکی که در ریزوسفر اتفاق می افتد، نه فقط تعیین کننده تحرک و جذب عناصر غذایی خاک است، بلکه کارآیی مصرف عناصر غذایی را نیز کنترل می کند.پایه گذاری استراتژی مدیریت تلفیقی عناصر غذایی منطقه ریشه ، یک روش موثر برای حل مشکل میان حصول عملکرد بالای محصول، کارآیی مصرف عناصر غذایی و حفاظت از محیط زیست  است.

کلیدواژه ها:

ریزوسفر ، ریشه گیاه ، تراوشات ریشه ، مدیریت عناصر غذایی