راهکارهای مقابله با اخبار جعلی در سازمان های خبری و رسانه ای ایران

گسترش و نفوذ روز افزون رسانه های اجتماعی، در کنار فرصت هایی نظیر تسهیل فرایند ارتباطات و گردش سریع اطلاعات، تهدیدهای قابل توجهی را نیز به همراه داشته است. یکی از این تهدیدهای مهم، به اجماع متخصصان این حوزه در سراسر جهان، تولید و انتشار خبرهای جعلی است. دولت های رقیب، عناصر معارض و اپوزیسیون، افراد سودجو و مغرض و حتی سازمان های رقیب، با اطلاع از این ظرفیت، اقدام به تحریف و واژگون سازی حقایق در فضای مجازی جوامع و کشورهای هدف در مقیاس وسیع کرده و افکار عمومی را در جهت اهداف خویش و عمدتا در تقابل با دولت هایشان بسیج می کنند؛ این فرایند حقیقت زدایی گسترده از فضای اطلاع رسانی جوامع، موجی از آسیب ها و نگرانی ها را در سراسر جهان ایجاد کرده است. شکل گیری این نگرانی ها باعث گشودن مسیر جدیدی از تحقیق ها برای مهار به هنگام و کاهش اثرهای مخرب اخبار جعلی بر افکار عمومی شده است. در این شرایط سازمان های خبری علاوه بر نقش سنتی خود در خبررسانی، وظیفه جدید مقابله با اطلاعات غلط برخط و خبرهای جعلی را بر عهده دارند. از این رو، مقاله حاضر با هدف دستیابی به راهکارهای مقابله با خبر جعلی برای سازمان های خبری حرفه ای با تاکید بر کشور ایران، در چنین زیست بوم اطلاعاتی تالیف شده است.برای دستیابی به این هدف، علاوه بر مطالعه کتابخانه ای گسترده در منابع جهانی و دسته بندی مفاد آن ها، با ۱۸ نفر از متخصصان حوزه خبر و رسانه ایرانی، که با شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، مصاحبه عمیق شد و سپس با تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل مضمون راهکارهایی به دست آمد؛ راهکارهای به دست آمده در قالب شش مرحله شامل "اقدامات پیشگیرانه"، " پایش"،  " آستانه"، " تصمیم"، " واکنش" و مرحله " ثبت تجربه و دانش" معرفی شد. در مجموع، برای پاسخ به سئوال های پژوهش، ۶ مضمون فراگیر، ۲۰ مضمون سازمان یافته اصلی، ۱۱ مضمون سازمان یافته فرعی و ۹۱ مضمون پایه، یافته و در این مقاله ارائه شد. سازمان های خبری به خصوص در محیط رسانه ای ایران، قادرند با اتکا به یافته های پیشنهادی این پژوهش، طراحی فرایند و طی مراحل احصاشده به مقابله با خبرهای جعلی بپردازند.

کلیدواژه ها:

خبر ، خبر جعلی ، سازمان خبری ، رسانه های اجتماعی ، پساحقیقت