بررسی و مقایسه هزینه و بازده ریالی هر متر مکعبآب مصرفی از چاه در تولیدات زراعی و باغی استان فارس

منابع آب زیرزمینی حدود ۷۵ درصد آب مورد نیاز کشاورزی آبی را در استان فارس تامین می کند. بهره برداری اقتصادی از این منبع مهم و حیاتی و کاهش هزینه های استحصال آب به بهره برداری پایدار آن کمک زیادی می کند. هدف های اصلی و محوری این پژوهش شامل تعیین بازده ریالی و بازده نهایی تولید هر متر مکعب آب در تولید محصولات زراعی و باغی و تعیین هزینه هر متر مکعب آب در دشت های مورد مطالعه استان فارس ، است. برای انجام پژوهش با استفاده از تکمیل ۱۶۴ پرسشنامه و مصاحبه با بهره برداران نمونه در تابستان ۱۳۸۵
اطلاعات مورد نیاز جمع آوری شد. روش نمونه گیری مورد استفاده، تلفیقی از دو روش نمونه گیری هدفمند و خوشه ای چند مرحله ای بوده است. برای تعیین بازده ریالی هر متر مکعب آب نیز از دو رویکرد مدیریتی و اقتصادسنجی استفاده شد. در رویکرد مدیریتی از مدل ارزش مانده آب استفاده و هزینه برداشت (استحصال) آب با روش اقتصاد مهندسی محاسبه شد. افزون بر آن اقدام به تخمین تابع تولید و تعیین بهره وری نهایی و بهره وری متوسط هر متر مکعب آب مصرفی برای محصول گندم شد. نتایج نشان داد که شیوه آبیاری در کلیه بهرهبرداریهای مورد مطالعه مبتنی بر روش های کرتی (۳۵/۴ درصد)، ردیفی (۱۲/۸ درصد) و کرتی- ردیفی (۵۱/۸ درصد) بود. میانگین مساحت زیرکشت بهره برداری های مورد مطالعه برابر ۶/۸ هکتار بوده و  نسبت سطح زیرکشت (نسبت مساحت زیرکشت به کل مساحت زمین) آنها برابر ۹۹/۸ درصد بوده است. متوسط هزینه جاری سالیانه آب برای بهرهبرداریهای مورد مطالعه برابر ۴۶۴۴۷۵۳ ریال و معادل یکنواخت هزینه سرمایه گذاری چاه (استهلاک سالیانه) برای هر چاه (مزرعه) برابر ۲۰۰۲۱۴۴۳ ریال محاسبه شده است. کل هزینه سالانه هر چاه نیز معادل ۲۴۶۶۶۱۹۶ ریال محاسبه شده است. هزینه هر متر مکعب  برداشت آب از منابع زیرزمینی معادل ۸۳۹/۳ ریال محاسبه شده است که حدود ۴ برابر رقم مربوط به برخی طرح های توسعه منابع آب است. این رقم برای بهره برداری های شیراز ( ۳۸۲ ریال)، زرقان ( ۲۲۲ ریال)، جهرم (۷۸۶ ریال)، داریون ( ۱۲۴۹ ریال)، اقلید ( ۲۳۴ ریال) و داراب ( ۱۵۵۷ ریال) محاسبه شده است