بررسی ترکیب های شیمیایی و اثرات ضدمیکروبی اسانس اکوتیپ های آویشن (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak) از مناطق مختلف

به منظور بررسی تاثیر محل جمع آوری گیاه آویشن (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak) و غلظت اسانس حاصل از آن بر اثرات ضدمیکروبی بر علیه تعدادی از میکروارگانیسم ها، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار انجام شد. در این آزمایش، محل جمع آوری گیاه در ۶ سطح، رقت اسانس در ۳ سطح و مقایسه آنها با آنتی بیوتیک های سفتی زوکسیم و سیپروفلوکسازین و میکروارگانیسم های مورد بررسی نیز در ۵ سطح شامل Bacillus subtilis، Staphylococcus aureus، Escherichia coli، Pseudomonas aeroginosa و Candida albicans بود. ابتدا بذرهای این گونه از رویشگاه های مختلف جمع آوری و در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور کشت گردید. سرشاخه های گلدار نمونه ها با روش تقطیر با آب مقطر اسانس گیری شدند. به منظور شناسایی ترکیب های اسانس از دستگاه های GC و GC/MS استفاده شد. بازده اسانس نمونه های مختلف بین ۳۹/۰% تا ۸۳/۰% (وزنی-وزنی) بود. بیشترین ترکیب های شیمیایی اسانس آذربایجان غربی شامل ترانس-کاریوفیلن (۲۶%) و کامفور (۲/۲۴%)، اسانس تهران شامل ژرانیال (۹/۳۰%) و ژرانیل استات (۹/۲۳%)، اسانس زنجان شامل لینالول (۵/۲۳%) و ۱،۸-سینئول (۲/۲۲%)، اسانس قزوین شامل تیمول (۳/۳۰%) و کارواکرول (۲/۳۰%)، اسانس کردستان شامل لینالول (۲/۱۷%) و ژرانیل استات (۷/۱۲%) و اسانس گیلان شامل آلفا-ترپینئول (۳/۳۱%) و ژرانیول (۲/۱۱%) بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس قطر هاله عدم رشد نشان داد که اثر محل جمع آوری، نوع میکروارگانیسم، رقت اسانس و اثر متقابل آنها در سطح ۵% معنی دار بود. مقایسه میانگین اثر متقابل محل جمع آوری، نوع میکروارگانیسم و رقت اسانس نشان داد که بیشترین قطر هاله عدم رشد، معادل ۵/۳۵ میلی متر مربوط به اسانس با منشا بذر آذربایجان غربی، آنتی بیوتیک سیپروفلوکسازین بر روی باکتری باسیلوس سوبتیلیس و کمترین قطر هاله عدم رشد نیز معادل ۸ میلی متر مربوط به اسانس آذربایجان غربی با رقت یک پنجاهم بر روی باکتری سودوموناس آئروژینوزا بود. نتایج حاصل از بررسی MIC و MBC نشان داد که اسانس با منشا بذر تهران و با منشا بذر کردستان به ترتیب بیشترین و کمترین اثر ضدمیکروبی را داشت.

کلیدواژه ها:

آویشن (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak) ، اثرات ضدمیکروبی ، اسانس ، تیمول ، کارواکرول