بررسی اسناد و زمینه های زبانی و گویشی فارسی نو در خوزستان، در نخستین سده های هجری

خوزستان از جمله مناطق ایران است که هنوز گویش­ هایی از فارسی در آنجا تکلم می ­شود. اسناد باستان­شناختی و تاریخی نشان می­ دهد که نفوذ فارسی به خوزستان از دوره ­ی باستان آغاز شده و در دوره­ ی میانه نیز ادامه یافته است. مرکزیت سیاسی شوش و جندیشاپور به ترتیب در سلسله­ های هخامنشی و ساسانی، مجاورت با فارس، نزدیکی به دربار ساسانی تیسفون، و وجود دانشگاه جندیشاپور، از عوامل گسترش فارسی به خوزستان، پیش از دوره ­ی اسلامی بوده­ اند.مورخان، جغرافی­ دانان و نویسندگان سده ­های نخستین اسلامی، مانند جاحظ، اصطخری، مقدسی و دیگران، به تداول فارسی در خوزستان آن روزگار اشاره کرده، و برخی مانند جاحظ، دری اهواز را یکی از فصیح­ترین لهجات دری دانسته­ اند. این اسناد به علاوه ­ی متون فارسی­ یهودی و فارسیات برخی عربی­ نویسان خوزستانی ­تبار، مانند ابونواس اهوازی، سهل بن عبدالله تستری و ابوهلال عسکری، ثابت می­ کند که پیش از ظهور ادبیات دری در قرون سوم و چهارم هجری، فارسی نو در خوزستان، به عنوان زبان مادری، تکلم می ­شده است.

کلیدواژه ها:

فارسی نو آغازین ، خوزستان ، اطلس تاریخی زبان فارسی ، فارسیات ، فارسی یهودی