بهینه سازی شبکه حمل ونقل درون شهری قم از لحاظ زیست محیطی به کمک الگوریتم ژنتیک و GIS

سابقه و هدف: امروزه حمل ونقل به عنوان یکی از زیرساخت های مهم و اثرگذار و به صورت همزمان زمینه­ساز توسعه و اثرپذیر از توسعه بوده و این موضوع سبب توجه مدیران و برنامه ریزان به مقوله حمل ونقل شده است. اما با توجه به تمرکز برنامه ریزان حمل ونقل بر دسترسی ها و سایر جنبه های دینامکی حمل ونقل شهری، عوارض زیست محیطی آن به شدت مورد بی توجهی واقع شده است. شهر قم به عنوان یک کلان شهر مهم و مذهبی-توریستی مستلزم به کارگیری روشی کارا برای ساماندهی و مدیریت حمل ونقل است روشی که با سایر بخش های توسعه و بخصوص محیط زیست در تضاد نباشد.مواد و روش ها: در این تحقیق پس از مطالعه منابع، شاخص های محیط زیستی مرتبط با حمل ونقل شناسایی شده و ۵ شاخص مهم تعیین شد سپس این شاخص ها به صورت مکان مند و با استفاده از نقشه های GIS شبکه حمل ونقل و کاربری های شهر قم و با نظرات کارشناسی امتیازدهی شده است. برای تعیین وضعیت نهایی هر سلول، نتایج حاصل از GIS وارد نرم افزارMATLAB  شده و با روش الگوریتم ژنتیک نتایج حاصل شده است.نتایج و بحث: دستیابی به وضعیت بهینه از لحاظ زیست محیطی مستلزم ایجاد تغییرات در شبکه راه ها و یا تغییر مکان کاربری­ هایی است که به لحاظ آلودگی های ناشی از حمل ونقل حساسیت بالاتری دارند، نتایج این تحقیق نشان داد که ۳۰ درصد سلول های شبکه از لحاظ زیست محیطی در وضعیت نامناسب، ۳۰ درصد در وضعیت تناسب میانه و ۴۰ درصد در وضعیت مناسب قرار دارند.نتیجه گیری: نتایجی که از نقشه بهینه شبکه حمل ونقل استنباط می شود به خوبی نشان می دهد که با انتقال بخشی از کاربری ها به ویژه مناطق مسکونی به نواحی اطراف شهر و با آلودگی کمتر تغییرات محسوسی در وضعیت تناسب سلول های شبکه ایجاد می شود به طوری که بیشتر سلول های با امتیاز ۳ (نامناسب) به امتیاز ۱ (مناسب) تغییر وضعیت می دهند، و فقط ۱۰درصد از سلول ها در وضعیت نامناسب از لحاظ زیست محیطی قرار می گیرند. بنابراین انتقال بخشی از کاربری ها از مرکز شهر به نواحی اطراف، راهکار مناسبی برای کاهش تاثیرات آلودگی های ناشی از حمل ونقل خواهد بود.