تاثیر پساب شهری بر ساختار ماهیان در رودخانه سقز، استان کردستان

در این تحقیق تاثیر پسآب شهرستان سقز بر تنوع و پراکنش ماهیان رودخانه سقز استان کردستان در چهار ایستگاه مختلف شامل: ۱) ایستگاه سد چراغ ویس، ۲) ایستگاه قبل از ورود پسآب به رودخانه، ۳) ایستگاه بعد از ورود پسآب به رودخانه و ۴) ایستگاه قبل از ورود رودخانه به سد شهید کاظمی از تیر تا مهر ماه ۱۳۹۶ مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی تنوع زیستی از شاخص های شانن-وینر، سیمپسون، و مارگالف و برای تعیین ارتباط بین عوامل محیطی (فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی) و فراوانی گونه های ماهی از آنالیز CCA استفاده شد. براساس نتایج گونه Capoeta gracilis بیشترین تعداد حضور را در تمام ایستگاه ها نشان داد ولی بیشترین و کمترین تعداد گونه های ماهی به ترتیب متعلق به ایستگاه های ۴ و ۲ بود. خانواده Cyprinidae بیشترین فراوانی و خانواده Nemacheilidae و Sisoridae هر کدام با یک گونه کمترین تعداد ماهیان صید شده را دارا بودند. بالاترین شاخص مارگالف، شانون –وینر و سیمپسون در ایستگاه ۴ مشاهده شد. اگر چه از نظر شاخص تنوع سیمپسون دو ایستگاه ۳ و ۴ مشابه هم بودند. از نظر ارتباط شاخص های تنوع زیستی با فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی، شاخص غالبیت گونه ای سیمپسون با درصد نیترات، فسفات و مقدار BOD۵ و شاخص تنوع گونه ای شانون – وینر با نیترات، فسفات، آمونیاک و BOD۵ همبستگی مثبت نشان دادند. از سویی، هر دو شاخص مذکور با مقدار اکسیژن محلول همبستگی منفی داشتند. در جمع بندی می توان گفت پسآب شهرستان سقز با افزایش مقادیر نیترات و فسفات آب رودخانه سقز سبب حذف بعضی گونه ها و حضور گونه های گیاهخوار شده است و بدین طریق بر جمعیت گونه های ماهی رودخانه سقز تاثیرگذار بوده است. بنابراین، توصیه می شود پسآب شهرستان سقز قبل از ورود به رودخانه تصفیه گردد تا ضمن بهره برداری پایدار از تخریب چشم اندازهای طبیعی اکوسیستم های رودخانه ای جلوگیری گردد.

کلیدواژه ها:

Ecological indeces ، Saghez river ، Species diversity ، fish abundance ، شاخص های اکولوژیکی ، رودخانه سقز ، تنوع گونه یی ، فراوانی ماهی