واکاوی اثر درآمدهای ناشی از تولید انرژی بر شاخص توسعه انسانی در ایران

 توسعه انسانی به عنوان هدف نهائی فعالیت های بشری و از جمله اهداف فرآیند توسعه می باشد که نشانگر رفاه اجتماعی می باشد . توسعه انسانی بر حسب تعریف عبارت است از افزایش دامنه انتخاب افراد به طوری که منجر به دستیابی به زندگی مثمرتر ، سالم تر و طولا نی تر شود. هم چنین انرژی به عنوان یکی از نهاده های مهم تولید جایگاه ویژه ای در توسعه اقتصادی هر کشور دارد. کشور ما نیز به لحاظ برخورداری از منابع انرژی و نیروی انسانی، از غنی ترین کشورهای جهان است. بنابراین منطقی است که از این مزیت در جهت توسعه اقتصادی، حداکثر بهره برداری لازم صورت گیرد. بنابراین باتوجه به اهمیت موضوع در این پژوهش اثر درآمدهای ناشی از تولید انرژی بر روی شاخص توسعه انسانی  کشور مورد بررسی گرفته است و در این راستا  از داده های سری زمانی سال های ۱۳۹۳ - ۱۳۵۸ و روش خودرگرسیونی برداری استفاده می گردد. الگوی برآوردی تحقیق شش متغیر بیکاری ، شاخص توسعه انسانی ،  تولید ناخالص داخلی ،  سرمایه گذاری کل ،  متغیر موهومی جنگ و درآمد انرژی وارد مدل شدند و از دو معیار  تابع عکس العمل و تجزیه واریانس استفاده می گردد. بعد از انجام آزمون های مانایی ، هم جمعی وعلیت گرنجر، با استفاده از برآورد مدل خود رگرسیونی برداری نهایتا نتایج به دست آمده بیانگر این است که، درآمد ناشی از انرژی تاثیر مثبت بر روی شاخص توسعه انسانی دارد و  همچنین تولید ناخالص داخلی تاثیر مثبت ، بیکاری و دوران جنگ تاثیر منفی بر روی شاخص توسعه انسانی دارند .

کلیدواژه ها:

شاخص توسعه انسانی ، درآمدهای حاصل از انرژی ، مدل خود رگرسیونی با وقفه برداری