ارزیابی آسیب پذیری آب زیرزمینی دشت نکارود با استفاده از مدل DRASTIC

وضعیت جوی و کمبود بارش در مناطق شمالی کشور، بهره برداری از منابع آب زیرزمینی را در این مناطق به ویژه استان مازندران افزایش داده است. لذا ارزیابی منابع آب زیرزمینی آبخوان دشت نکارود به واسطه استفاده زیاد از این منابع و به تبع آن استفاده از کود و سموم در اراضی کشاورزی، دارای اهمیت بالایی می باشد. این تحقیق با هدف ارزیابی پتانسیل آسیب پذیری آب زیر زمینی آبخوان حوضه نکارود در استان مازندران با بهره گیری از مدل دراستیک انجام شده است. این مدل پتانسیل آلودگی را با هفت پارامتر مختلف (عمق، تغذیه خالص، محیط آبخوان، محیط خاک، توپوگرافی، محیط غیراشباع، هدایت هیدرولیکی) ارزیابی می کند. ابتدا وزن هریک از این پارامترها مشخص سپس با روش همپوشانی لایه ها در محیطGIS، برای هریک از هفت پارامتر رتبه و محدوده مورد نظر مشخص گردید. در ادامه؛ ستون هر یک از محدوده ها در محیط GIS، به لایه رستری تبدیل و با دستور Raster calculator مجموع لایه ها با وزن های بدست آمده طبق رابطه مدل دراستیک، جمع بندی و در نهایت نقشه ریسک در منطقه تهیه شد. برای نمایش پهنه تغییرات عناصر کیفی آب از روش زمین آماری کریجینگ و برای تعیین میزان همبستگی و صحت سنجی نتایج مدل دراستیک، بین شاخص نهایی دراستیک با پارامترهای نیترات، PH و EC از نرم افزار SPSS ?? استفاده شد. نتایج ارزیابی با مدل دراستیک نشان داد، منطقه با آسیب-پذیری خیلی زیاد تنها ??/?? درصد از کل مساحت منطقه و منطقه با پتانسیل آسیب پذیری کم ??/?? درصد را شامل می شود. برای نشان دادن ارتباط بین نتایج مدل دراستیک و مقادیر نیترات، PH و EC از آزمون آماری پیرسون بهره گرفته شد که نتایج آزمون نشان داد ارتباط مدل دراستیک با مقادیر نیترات، PH و EC به ترتیب ???/?، ???/? و ???/? است. با توجه به نتایج مدل دامنه جنوب شرقی حوضه به دلیل متفاوت بودن بافت و شرایط فیزیکی خاک دارای آسیب پذیری خیلی زیاد و مناطق شمال شرقی تا قسمتی از مرکز دشت، دارای آسیب پذیری کم است. با صحت سنجی مدل دراستیک و تعیین ضریب همبستگی بین مقادیر مدل، مشخص شد مدل دراستیک و صحت سنجی با عناصر کیفی یک راهبرد علمی برای مطالعه و تعیین حساسیت آبخوان منطقه می باشد.

کلیدواژه ها:

آب زیرزمینی ، آسیب پذیری ، مدل دراستیک ، پهنه بندی آلودگی ، دشت نکارود