از قلم مورخان تا کلنگ باستان شناسان

در هیچ دوره­ای، تاریخ و حضور تاریخی انسان در جهان چونان وجودی تاریخی­شده و تاریخ­مند، گسترده، فراگیر و جهان شمول تر از دوره جدید، موضوعیت شناخت نداشته و ماده و موضوع معرفت نبوده است. هیچ دوره­ای کنجکاو و حساس و گشاده دست تر از دوره جدید، سرمایه عمر نسل هایی از سخت­کوش­ترین فرزندانش را هزینه به­کف­آوردن و به­دست­دادن معرفت و فهمی قابل­قبول از موقعیت و معنای حضور و تقدیر تاریخی انسان در جهان به­کمک و به­وساطت منابع و ماده­های تاریخی نکرده است. درهیچ دوره­ای عقبه تاریخی و پیشینه فرهنگی و سابقه اجتماعی و مواریث مدنی و معنوی مردمان از هر تیره و تبار و قومیت و ملیتی و متعلق به­ هر دوره­ای این چنین ماده و موضوع دانش و دانایی انسان نبوده است که در دوره جدید. در همین دوره شگفتی­ها و      خلاف­آمدها و تناقض­های عقلانیت مدرن و عصر سیطره و سیادت یکی از آتشناک­ترین و جنجالی­ترین تمدن­های تاریخ، جامعه و جهان بشری ما شاهد رویداد بزرگ و بی­سابقه دیگری نیز بوده­ایم؛ کشفی از جنس دیگر و کلنگی بر نوک قلم اندیشه­ای از جنس دیگر. برای نخستین­بار قلم مورخان را می­بینیم که سر از کلنگ باستان شناسان برکشیده است. اینک کلنگ و کمچه دانش نوبنیاد باستان­شناسی چابک و چالاک­تر و جهانی و جهان­شمول­تر از قلم مورخان، وجب­به­وجب و لایه­به­لایه و دوره­به­دوره ارض تاریخ و پیشینه تاریخی آدمیان را زیر جراحی­های بی­امان خود گرفته و می­کاود و درباره­اش داوری می­کند. در همین عصر به­غایت طوفانی و منقلب و متحول و متورم و ملتهب است که مشاهده می­کنیم آثار و اثقال و اجساد و اجسام ارض تاریخ آدمی چونان ماده و منبع شناخت و موضوع معرفت، لایه­به­لایه نبش و کشف و گردآوری شده و زیر سقف­های بلند و ترک­خورده موزه­های عالم مدرن به­ تماشا نهاده می­شود. در سلسله مباحثی که از محضر خواننده گرامی می­گذرد سعی شده برخی از ابعاد این رویداد بسیار مهم و بی­سابقه از منظری تاریخی فلسفی غوررسی و واکاوی شود.  

کلیدواژه ها:

قلم مورخان ، کلنگ باستان شناسان ، تاریخ ، باستان شناسی ، دوره جدید ، اندیشه و آگاهی تاریخی