ارزیابی تطبیقی جایگاه سرمایه اجتماعی در ساختار محلات شهری با استفاده از تکنیک AHP (مطالعه موردی: شهر قزوین)

سرمایه اجتماعی اگر چه مفهومی نوین و نوپا در عرصه مطالعات شهری است، اما این مفهوم ریشه در روابط اجتماعی نوع بشر دارد. انسان به طور ذاتی در تعامل و تقابل با دیگران نیازهای خود را برطرف ساخته و گذران امور می­کند. اثرات این کنش­ها و نقش آن ها به حدی پیچیده می­باشد؛ که سبب شده است سرمایه اجتماعی از ابعاد گوناگون، مورد مطالعه محققین علوم مختلف قرار بگیرد. در برنامه­ریزی شهری نیز شناخت و بررسی سرمایه اجتماعی محلات شهری از ملزومات است، چرا که منجر به واقع­گرایی در برنامه ها، اقدامات و مدیریت فضا در ساختار محلات خواهد شد. از این رو در مقاله حاضر، با اتخاذ رهیافت تطبیقی به ارزیابی مولفه های سرمایه اجتماعی در معیارهای آگاهی، مشارکت و اعتماد اجتماعی در بین محلات مختلف مناطق سه گانه شهر قزوین پرداخته شده است. با بکارگیری روش انجام پژوهش توصیفی– تحلیلی، داده­های کیفی با استفاده از مدل طراحی شده به صورت کمی و قابل سنجش تبدیل گردیده­اند. مدل ارزیابی با ایجاد درخت ارزش و با روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و در چهار سطح طراحی شده است. توزیع پرسش نامه­ها با شناخت محدوده­های مطالعاتی از طریق مطالعه میدانی و تعیین حجم نمونه بر اساس فرمول محاسباتی کوکران به صورت نمونه­گیری تصادفی سیستماتیک، انجام گرفته است و در نهایت به بررسی تطبیقی مولفه های سرمایه اجتماعی در محلات مورد نظر پرداخته شده است. یافته­های پژوهش بازگوی وجود تفاوت معنی­دار در میانگین سرمایه اجتماعی و مولفه های آن در بین محلات مورد بررسی می­باشد. به گونه­ای که در میان محلات مورد مطالعه محله آخوند در منطقه ۱ شهرداری قزوین دارای بیشترین میزان سرمایه اجتماعی و به دنبال آن محله خیام در منطقه ۲ و در نهایت محله کوثر در رتبه سوم از لحاظ میزان سرمایه اجتماعی ارزش­گذاری شده است.