ارزیابی عوامل موثر بر فرسایش پذیری مارن های استان همدان با استفاده از دستگاه باران ساز

مارن ها نسبت به فرسایش بسیار حساس بوده و سالیانه هزاران تن رسوب را راهی مخازن سدها و محل پخش سیلاب در ایستگاه های تغذیه مصنوعی می نماید که در نتیجه، هزینه های پالایش آب شرب و پیش پالایی آب تغذیه مصنوعی به شدت افزایش می یابد. لذا بررسی مارن ها از ابعاد مختلف برای کارشناسان و محققان حائز اهمیت است. در این پژوهش سعی شده است تا متغیرهای موثر بر میزان فرسایش پذیری مارن های استان همدان شناسایی شود. به همین منظور از ۴۱ نقطه در سه منطقه مارن دار، ۴۹ نمونه اخذ و برای تعیین مقادیر متغیرهای فیزیکی و شیمیایی مورد نظر به آزمایشگاه ارسال و هم زمان مشخصات محل نمونه برداری ها، چون شیب، موقعیت جغرافیایی و امتیازات هفت پارامتر برای عامل سطحی خاک یادداشت شد؛ همچنین با استفاده از دستگاه باران ساز کامفورست در ۴۱ نقطه فوق الذکر، آزمایش باران مصنوعی انجام و ۴۱ نمونه روان­آب تهیه و در آزمایشگاه با روش های ساده مقدار تلفات خاک اندازه گیری و محاسبه شد؛ سپس مقادیر ۲۳ متغیر فیزیکی و ۱۵ متغیر شیمیایی تعیین شده؛ در نهایت، همه داده ها به­ وسیله آزمون کولموگروف- اسمیرنوف بررسی و متغیرهای غیرنرمال با لگاریتم گیری نرمال شد و آن­گاه به وسیله­ آزمون های همبستگی، رگرسیون دو متغیره و چند متغیره بررسی شدند. نتایج نشان داد که تنها نه متغیر فیزیکو- شیمیایی با میزان تلفات خاک رابطه معنی دار و خطی نشان می دهد. از این میان، شاخص خمیری، درصد رس و نسبت رس، به ترتیب مهم ترین متغیرها برای ارزیابی میزان تلفات خاک از مارن های منطقه به شمار می روند.

کلیدواژه ها:

تلفات خاک ، درصد رس ، رسوب ، شاخص خمیری ، فرسایش ، متغیر غیرنرمال