ارزیابی تلفات نشت در کانال های آبیاری با پوشش سنگی در مناطق سردسیر و تاثیر آن بر ذخایر منابع آب (مطالعه موردی در استان همدان)

یکی از راه­های جلوگیری از اتلاف منابع آب در بخش کشاورزی، کاربرد مصالح مناسب در پوشش کانال­های آبیاری برای جلوگیری از تلفات نشت و افزایش راندمان انتقال و توزیع در آنها است. انواع پوشش­ کانال­ها بسته به مشخصات فنی و میزان تاثیر پذیری آنها از نیروهای مخرب بیرونی، دوام و میزان نشت متفاوتی دارند. باید در مناطق مختلف پوشش­های اجرا شده ارزیابی شود و پوشش بهینه ای برای کنترل تلفات در نظر گرفته شود. در استان همدان با اقلیم نیمه خشک سرد، ۴۰% پوشش کانال­های آبیاری از نوع سنگ و ملات می­باشد. در این پژوهش، میزان نشت آب از این کانال­ها مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای این منظور ابتدا ۶ مورد از این کانال­ها به طول ۱۵.۲۵ کیلومتر انتخاب، مشخصات فنی آن­ها تعیین و  مقادیر نشت آب به روش حجم ورودی- خروجی اندازه­گیری شد. براساس نتایج مقدار نشت آب از کانال­های انتخابی بین ۰.۲۴ تا ۰.۶۵ و بطور متوسط ۰.۳۴ مترمکعب در متر مربع در روز معادل ۲۰% تلفات از پوشش بتنی منطقه تعیین گردید. با کاربرد این نوع پوشش به جای بتن سالانه ۴/۶ میلیون متر مکعب در کل استان معادل ۲۰% حجم سد اکباتان از تلفات آب منطقه کاسته شده و می توان برای استفاده بهینه برنامه ریزی کرد.  

کلیدواژه ها:

تلفات نشت ، مناطق سردسیر ، پوشش سنگ و ملات ، کانال های آبیاری