کانی شناسی و ژئوشیمی عناصر فرعی دارای پتانسیل محیطی خطرناک (PHTEs) نهشته های زغال سنگی منطقه اولنگ، البرز خاوری

منطقه اولنگ در فاصله ۷۰ کیلومتری شمال خاوری شاهرود واقع شده است. این منطقه در ناودیس اولنگ قشلاق قرار دارد و جزو حوضه زغالی البرز خاوری است. مشاهدات میکروسکوپی، آنالیز اشعه مجهول(XRD)  نمونه زغال سنگ و خاکستر آن و همچنین آنالیز نقطه ای (EDX) و تصاویر تهیه شده توسط میکروسکوپ الکترونی (SEM) از زغال سنگ نشان دهنده حضور کانی های کائولینیت، کوارتز، سیدریت، پیریت، بیوتیت، ایلیت، آناتاز و کلریت در لایه های زغال سنگی معادن منطقه اولنگ است. پیریت در این لایه ها از دو نوع اولیه (فرامبوییدال و شکل دار) و ثانویه (پرکننده رگه ها، رگچه ها و حفرات سلولی یا جانشین شده) است. فراوانی کنکرسیون های سیدریتی (اولیه) و نبود کانی های سولفاتی مانند ژیپس در این زغال سنگ ها نشان می دهد که لایه های زغال سنگی منطقه اولنگ اساسا تحت شرایط غیر دریایی یا حداقل تحت تاثیر باتلاق ها یا آب های سازندی با مقدار سولفات کم نهشته شده اند. بررسی مقدار ۱۵ عنصر دارای پتانسیل محیطی خطرناک  (PHTEs) بر حسب PPM شامل  (۷۸/۴, (Sn ® (۵۶/۱۹, (Mo ® (۱۶۰۰(Mn ® ,(۳/۱۲۹(Cu ® ,(۱/۱۶۱, (Cr ® (۳۲/۵۱, (Co ® (۷/۱۰۵۴(Ba ®  ,(۶۵۰۰, (P ®  (۷۸/۱۰۱, (Zn ® (۹/۲۳۲(V ® ,(۴۵/۹, (U ® (۶/۲۷(Th ®  ,(۳۶/۱, (Tl ® (۴۸(Pb ®  ,(۷/۱۳۹(Ni ®  در خاکستر نهشته های زغال سنگی منطقه اولنگ و مقایسه آنها با مقدار این عناصر در خاکستر زغال سنگ های جهان، شیل ها، خاک ها و نیز با عدد کلارک پوسته نشان می دهد که زغال سنگ های منطقه اولنگ غنی از عناصر Mn, Mo, U, Pb, Zn و P هستند و تمرکز این عناصر در این زغال سنگ ها، خطرناک است. 

کلیدواژه ها:

زغال سنگ ، اولنگ ، عناصر فرعی دارای پتانسیل محیطی خطرناک ، البرز خاوری