جایگاه اجتماعی اهل ذمه در عصر خلافت عمربن خطاب(۱۳-۲۳ ه.ق) براساس نظریه طرد اجتماعی(مطالعه موردی اهل ذمه حجاز، شام و عراق)

باگسترش فتوحات در سرزمین­هایی که ساکنانش در زمره اهل­کتاب بودند، مساله جدیدی فراروی دستگاه خلافت قرار گرفت و آن ورود طیف عظیمی از اهل­کتاب اعم از یهودی،مسیحی وزرتشتی بود که در این سرزمین­ها ساکن بودند. این پژوهش برآنست تا بدین  پرسش که ذمیان در جامعه عصر خلافت عمر از چه جایگاه اجتماعی برخوردار بودند و اینکه میزان پذیرش و یا طرد اجتماعی آنها در جامعه به چه میزان و بر اساس چه ملاکهایی بوده است پاسخ دهد. عمر در تعامل با ذمیان دو شیوه کاملا متفاوت داشت. در مواردی براساس ملاکهای قرآنی وبهره­مندی از سیره رسول­خدا(ص) و در مناطقی همچون شام براساس طرد اجتماعی ذمیان از دسترسی به مشاغل اداری و برقراری محدودیت­های اجتماعی و مذهبی درصدد کنترل و نظارت بر رفتارهای اجتماعی آنان برآمده است که این شیوه برخورد در متاثر از شرایط جغرافیایی سکونتگاه ذمیان  و تعاملاتی که با پیروان خود در آن سوی مرزهای دولت اسلامی داشته و می­توانستند کیان جامعه اسلامی را با مخاطره مواجه سازند.  

کلیدواژه ها:

Omar ibn Khattab ، people of Dhimma ، social exclusion ، social status ، عمربن خطاب ، ذمیان ، طرد اجتماعی ، جایگاه اجتماعی