مدیریت بهینه ی آب در شرایط خشکسالی؛ مطالعه موردی دشت سرخون، استان هرمزگان

ایران درکمربند خشک و نیمه خشک جهان قرار دارد که در چندسال اخیر بیشتر مناطق آن، دچار پدیده خشکسالی و بدنبال آن کمبود آب­های سطحی وزیرزمینی روبرو شده است. نود و دو درصد آب مصرفی در ایران مربوط به بخش کشاورزی است، که بدنبال آن سبب برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی شده که سبب وارد آمدن صدمات جبران ناپذیری بر پتانسیل آبی شده است، لذا مدیریت بهینه در مصرف آب و رعایت الگوی صحیح کشت، امری لازم و ضروری به نظر می­رسد. در این تحقیق سعی گردید، پس از تشریح وضعیت خشکسالی در دشت سرخون، با برنامه ریزی مدیریتی در بخش کشاورزی و تغییر الگوی کشت، در جهت حفظ و مدیریت منابع آب قدم برداشته شود. با این هدف، از مقادیر آمار بارندگی و تراز آب زیرزمینی طی دوره آماری ۶۸-۱۳۶۷ تا ۹۴-۱۳۹۳، شاخص SPI و GRI برای پایش وضعیت خشکسالی و مدل برنامه ریزی خطی (لینگو) جهت مدیریت بهینه مصرف آب استفاده گردید، که در آن از سه سناریوی بهینه سازی الگوی کشت در وضع موجود، تغییر راندمان آبیاری و افزایش جمعیت با هدف حداکثر کردن سود حاصله از کشت محصولات و میزان آب مصرفی استفاده گردید. نتایج نشان می­دهد که سطح آب زیرزمینی دشت سرخون به میزان ۶ متر افت داشته است که این افت از سال ۱۳۸۷ آغاز می گردد و از سال ۱۳۷۹ به بعد بطور متوالی با خشکسالی های شدید و خیلی شدید همراه بوده، که با بهینه سازی الگوی کشت در سال هدف (سال ۱۳۹۰)، به میزان دو میلیون مترمکعب در مصرف آب صرفه جویی شده و سود به دست آمده در الگوی کشت بهینه نسبت به وضع موجود، افزایش ۱۰۷درصدی را نشان می دهد.

کلیدواژه ها:

واژه های کلیدی: برنامه ریزی خطی ، بهینه سازی الگوی کشت ، شاخص استاندارد شده منابع آب زیرزمینی ، شاخص استاندارد شده بارش ، مدیریت منابع آب