بررسی فیتوشیمیایی اسانس در جمعیت های مختلف گونهThymus kotschyanus Boiss & Hohen. در ایران

به منظور بررسی و مقایسه عملکرد ترکیب های شیمیایی اسانس گونهBoiss. & Hohen.  Thymus kotschyanusتحقیقی در ۸ رویشگاه واقع در ۴ استان کشور انجام گرفت. سر شاخه های گلدار گیاه جمع آوری و به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه کلونجر اسانس گیری شد. شناسایی ترکیب های اسانس با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC-MS) آنالیز گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که عملکرد اسانس از ۷۲/۰ تا ۶/۲ درصد تغییر می کند. بیشترین اسانس متعلق به رویشگاه صاحب در استان کردستان و کمترین درصد اسانس در رویشگاه کلیبر-آینالو در استان آذربایجان شرقی مشاهده شد. ۱۲ ترکیب غالب شامل پارا-سیمن (۹۲/۰-۶۶/۷ درصد)، ۱،۸-سینئول (۳۱/۱-۰۵/۱۴ درصد)، گاما- ترپینن (۱۷/۰-۱۵/۳ درصد)، لینالول (۴۶/۰-۳۳/۴۱ درصد)، بورنئول (۲۹/۰-۶۳/۷ درصد)، آلفا ترپینئول (۲۳/۰-۷۲/۳۸ درصد)، ژرانیول (۱۶/۰-۷۷/۱۸ درصد)، تیمول (۶۷/۰-۷۱/۲۱ درصد)، کارواکرول (۸/۱۰-۳۵/۶۹ درصد)، آلفا- ترپینیل استات (۹۱/۱-۶/۹ درصد)، ژرانیل استات (۳۵/۰-۹۶/۷ درصد) و ای-کاریوفیلن (۸۸/۰-۶۳/۲ درصد) در اسانس این گونه شناسایی شدند. بالاترین درصد ترکیبها به کارواکرول، لینالول و آلفا-ترپینئول اختصاص داشت. بیشترین درصد کارواکرول در رویشگاه رزقان-قلعه جوشین در استان آذربایجان شرقی مشاهده شد. بالاترین درصد لینالول و آلفا ترپینئول در رویشگاه کلیبر-دوقرون به دست آمد. در جمعیت های رویشگاه های استان آذربایجان شرقی و استان کردستان درصد ترکیب های لینالول و آلفا -ترپینئول افزایش یافته است. ترکیب های تیمول و کارواکرول ترکیب های غالب اسانس در جمعیت های مربوط به رویشگاههای استان لرستان تشکیل می دهند. در جمعیت مربوط به استان مازندران نیز ترکیب های ژرانیول، آلفا-ترپینئول، تیمول و کارواکرول به میزان تقریبا برابر مشاهده می شوند.

کلیدواژه ها:

آلفا-ترپینئول ، اسانس ، جمعیت Thymus kotschyanus Boiss & Hohen ، کارواکرول ، لینالول