تعامل تصویرسازه های پویا و ایستا در پویایی تصاویر معلقه امروالقیس

زندگی در بادیه و عدم استقرار دائم در یک مکان از ویژگی های شعری شاعران عرب جاهلی، به ویژه امروالقیس بوده است؛ عاملی که سبب شده تا این حرکت و پویایی به عنوان عنصری غالب در شعر آنان به شمار آید، به­طوری­که همواره نوعی دگردیسی در شعر آنان همپای گذر زمان و گردش روزگار وجود داشته است. در معلقه امروالقیس نیز که سرآمد شعر جاهلی به شمار می رود، حرکت  به موازات ایام در شعرش رخ می نماید و عنصری موثر در سازه های تصویری شعر و نیز عاملی مهم در پیشبرد آن می­گردد تا جایی که می توان ادعا کرد مهم ترین ملاط انسجام و پیوستگی اجزاء معلقه او همین عنصر پویایی است. عنصری که زاییده رویکرد واقع­گرایانه شاعر و نگاه حسی او به طبیعت و حاصل سیر متوازن زندگی او با جهان پیرامون اوست. حرکتی از درون به بیرون که خط سیر پویایی را از عواطف و احساسات درونی او پی گرفته، آن را در جهان بیرونی او به­تدریج وسعت می­بخشد و در نهایت نبض احساس او را در عاشقانه­هایش به پویش سهمگین طبیعت در تصاویر پایانی قصیده پیوند می زند. بدین ترتیب تصاویر حرکت، عنصری مهم و برجسته در سیمای ادبی شعر امروالقیس می­گردد. پژوهش حاضر که به شیوه توصیفی تحلیلی و با هدف ایجاد نگاهی تازه به تصویرگری در معلقه امرو القیس انجام گردیده  در پی  پاسخ به این پرسش است که تصاویر پویایی در معلقه او از چه سازه هایی فراهم آمده و این سازه ها چگونه در دستیابی به تصویر کلی حرکت و حیات در این قصیده موثر بوده اند؟ این بررسی نشان می­دهد که تصویر حرکت در معلقه امروالقیس حاصل حضور فعال سازه­های ایستا و پویایی چون انواع سازه­های زبانی، بلاغی، مولفه­های روایی و نیز عناصر موثر زمان و مکان است که در این گفتار با عنوان تصویرسازه یا سازه­های تصویری معرفی می­شوند. سازه­هایی که گاه مستقل و گاه در تعامل با یکدیگر موجب برجستگی سیمای کلی حرکت در شعر او شده است.

کلیدواژه ها:

تصویرگری ، تعامل تصویری ، تصویرسازه های پویا ، تصویرسازه های ایستا ، معلقه امروالقیس