انتظام فضایی، میزان رویت پذیری فضاهای باز، اندازه گروه های اجتماعی و احساس امنیت در مجتمع های مسکونی

از یک سو در بحث از بعد اجتماعی مسکن، احساس امنیت ساکنان به عنوان پیش نیاز بروز شرایط مطلوب اجتماعی شناخته می شود. از سوی دیگر، تصمیم گیری درخصوص انتظام فضایی و اندازه فضاهای باز مشترک در مجتمع های مسکونی، موضوعی است که همواره طراحان و معماران با آن مواجهند. تحقیقات پیشین میزان فضای قابل رویت، روابط اجتماعی و میزان کنترل بصری را بعنوان مهم ترین عوامل موثر بر احساس امنیت ساکنان دانسته اند. پژوهش حاضر به بررسی ارتباط انتظام فضایی با احساس امنیت ساکنان میپردازد و با انتخاب سه نمونه موردی از توسعه های مسکونی در شهر مشهد، با سه الگوی متفاوت انتظام خطی، پراکنده و متمرکز، نقش میزان رویت پذیری در فضاهای باز مشترک و اندازه اجتماع را بر احساس امنیت ساکنان مورد مطالعه قرار می دهد. تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه های توزیع شده در یک نمونه آماری ۳۰۰ نفره، با استفاده از تحلیل واریانس داده ها و آزمون تعقیبی توکی نشان داد، میان سه گونه انتظام فضایی مختلف، تفاوت معناداری به لحاظ احساس امنیت ساکنان وجود دارد. بر اساس نمودار های تحلیل بصری VGA در نرمافزار depthmap و شاخصه های کمی رویت پذیری، از میان سه الگوی مورد بررسی، الگوی متمرکز برغم بیشترین میزان رویت پذیری، کمترین میزان امنیت ادراک شده را دارا بود و الگوهای خطی و منفرد در جایگاه های بعدی قرار داشتند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که نمی توان افزایش میزان فاصله فضایی و رویت پذیری بیشتر فضاهای باز را به تنهایی تضمین کننده احساس امنیت ساکنان دانست، بلکه توجه به اندازه گروه های اجتماعی در جهت تامین بعد ذهنی امنیت در میان ساکنان مجتمع های مسکونی واجد اهمیت ویژه ای است.

کلیدواژه ها:

انتظام فضایی ، رویت پذیری و خوانایی فضاهای باز ، احساس امنیت ، چیدمان فضا ، مجتمع های مسکونی.