تحلیل کارکرد «حصر و قصر» در منظومه خسرو و شیرین، نظامی گنجوی

حصر و قصر در لغت به معنای مخصوص و محصور گردانیدن است و در اصطلاح علم معانی (زیباشناختی) عبارت از: تخصیص کلمه، عبارت یا جمله به امری است. حصر یا قصر به دو شیوه به طور کلی فراخوانی می شود: با ادات و بدون ادات. با ادات مثل: جز، مگر، الا، فقط، تنها و ... بدون ادات مثل: تقدیم و تاخرها و ... . هدف از حصر یا قصر، برجسته سازی و تاکید امر مقصور است. با این مقدمه، پژوهش پیش رو در نظر دارد این شیوه از برجسته سازی زبانی بلاغی را در منظومه خسرو شیرین اثر نظامی گنجوی (شاعر و حکیم نامدار قرن ششم هجری قمری)، با روش تحلیل محتوا بررسی کرده و شیوه و شگردهای تاکید و برجسته سازی در این منظومه زیبا و ماندگار کلاسیک را به خواننده ارائه نماید. آنچه از جستجوی انجام شده به دست آمد به اختصار عبارت از آن است که :نظامی علاوه بر شیوه های معمول حصر با ادات و بدون ادات از راه های گونه گون دیگر مثل: تکرار، لحن، مکث و درنگ های بجا و ... نیز به استقبال شیوه ادبی یاد شده رفته و به این طریق بر جاذبه شعری خود افزوده است.

کلیدواژه ها:

حصر ، قصر ، علم معانی ، منظومه خسرو شیرین ، نظامی گنجوی