تحلیل رویکرد نظری مدیریت سوانح طبیعی در ایران با استفاده از روش فراتحلیل

زمینه و هدف: رشد جمعیت و توسعه شهری برنامه­ریزی نشده منجر به افزایش احتمال خطر سوانح در نواحی شهری گردیده است. دستیابی به شناخت و راه­های مقابله با سوانح، به مرور توجه ساکنان و محققان را به مدیریت سوانح طبیعی جلب نموده است. تعدد و تنوع مقالات علمی منتشر شده در زمینه سوانح طبیعی، یکی از نشانه­های قابل اتکا برای نمایش گرایش محققان به این موضوع است. هدف از این تحقیق، ، فراتحلیل مقالات منتشر شده در مجلات علمی پژوهشی و فارسی زبان می­باشد. روش بررسی: به منظور فراتحلیل رویکرد نظری مدیریت سوانح طبیعی در کشور، ابتدا ۲۹ مجله شناسایی شد. سپس ۴۵۴ مقاله از این مجلات جهت فراتحلیل انتخاب شدند که این مقالات از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۹۵ منتشر شده­اند. در نهایت برای مطالعه مقالات و استخراج تحلیل­ها، با استفاده از نظرات متخصصان و خبرگان شاخص­های مطالعه مشتمل بر روش تحقیق، نمونه­گیری و رویکرد و مدل برنامه­ریزی مشخص گردید. یافته ها: پراکندگی مطالعات نشان داد که استان­های تهران، خراسان رضوی و آذربایجان شرقی بیشتر مورد توجه محققان قرار گرفته­اند. نتایج نشان داد رویکرد فیزیکی به عنوان رویکرد غالب در پژوهش­های انجام شده می­باشد که نقطه ضعف این تحقیقات است. عدم رعایت اصول روش علمی تحقیق مانند فقدان نمونه­گیری و ابزار پایایی و روایی از ضعف­های دیگر مطالعات صورت گرفته می­باشد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به رویکرد غالب در مطالعات انجام شده، استفاده از رویکرد جامعه محور و نهادی در پژوهش­های آینده توصیه می­گردد. از طرفی سیاست مجلات علمی پژوهشی در جذب مقالات کاربردی، باعث تجمع این گونه از مقالات در این نشریات است. لذا پیشنهاد می­شود با توجه به اهمیت موضوع شاخص­سازی در زمینه مدیریت سوانح، مجلات علمی پژوهشی توجه ویژه­ای به مقالات نظری در این زمینه داشته باشند تا امکان ارایه مقالات بیشتر در این مورد فراهم شود.

کلیدواژه ها:

رویکرد جامعه محور ، رویکرد فیزیکی ، رویکرد نهادی ، فراتحلیل ، مدیریت سوانح