ارزیابی راهکارهای کنترل پدیده بیابان زایی با استفاده از مدل SWOT در دشت یزد- اردکان

بیابان زایی یکی از مسائلی است که در بسیاری از کشورهای جهان ازجمله کشورهای واقع در مناطق خشک و نیمه خشک توسعه یافته که نتیجه این فرآیند از بین رفتن منابع تجدیدشونده در هر یک از این کشورها است. تخریب زمین در مناطق خشک و نیمه خشک به وسیله تغییر اقلیم و فعالیت های انسانی، شرایط را برای بیابان زایی فراهم می کند. به عبارت دیگر بیابان زایی روندی است که سرزمین و منابع اش را به سوی تخریب سوق می دهد. هدف از این تحقیق، ارائه راهکارهای مدیریتی بیابان زایی در دشت یزد- اردکان بر اساس مدل SWOT است. جهت اجرای این پژوهش، عوامل درونی (دانش بومی قوی، اقلیم خشک و وجود کانون های فرسایش باد در منطقه) و عوامل بیرونی (تغییر تنوع پوشش و ورود گونه های گیاهی غیربومی و ناسازگار با شرایط منطقه با آثار مخرب، برهم زدن تعادل زیست محیطی ناشی از اجرای طرح ها و عدم نظارت بر آن ها) موثر بر فرآیند بیابان زایی در منطقه موردنظر توسط روش دلفی تعیین و توسط مدل SWOT جمع بندی و راهکارهای کنترل بیابان زایی ارائه شدند و نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها مورد بررسی قرار گرفتند. بعد از این که عوامل داخلی و خارجی شناسایی شد و امتیاز نهایی این عوامل به دست آمد با استفاده از ماتریس چهارخانه ای عوامل داخلی و خارجی (IE)، راهکارهای مطلوب از بین راهکارهای ارائه شده انتخاب شدند. نتایج نشان داد که امتیاز نهایی عوامل درونی و بیرونی موثر در بیابان زایی به ترتیب ۶۵/۲ و ۹۶/۱ است؛ بنابراین بهترین راهبردها جهت کنترل پدیده بیابان زایی در دشت یزد- اردکان، راهبردهای مقابله با تهدیدات است. هرچند با توجه به ماهیت بیابان زایی و پیچیدگی این پدیده، توجه به تمامی راهکار ها حائز اهمیت بوده و مجموعه ای از تمامی راهکار ها، می تواند ضامن کنترل بیابان زایی در این منطقه باشد. درنهایت می توان گفت نتایج حاصل از این مطالعه در انتخاب راهکار مناسب جهت کنترل و مدیریت بیابان زایی در دشت یزد- اردکان با توجه به اهمیت بالای تمامی عوامل درونی و بیرونی، می تواند ضامن کنترل بیابان زایی در این منطقه باشد.

کلیدواژه ها:

بیابان زایی ، راهبرد ، یزد- اردکان ، SWOT