توسعه پایدار گردشگری و تفرج مبتنی بر ارزیابی توان اکولوژیکی سرزمین (مطالعه موردی: حوضه آبخیز منطقه گرگان)

بهره گیری از اهداف دوگانه و همزمان حفاظت و گردشگری در سرزمین از طریق برقراری رابطه ای متعادل بین فعالیت های انسانی و بستر طبیعی جهت مدیریت پیامدهای توریسم امری ضروری است که ارزیابی توان اکولوژیکی سرزمین و استفاده از آن در برنامه ریزی و مدیریت گردشگری دستیابی به آن را امکانپذیر می نماید. در پژوهش حاضر از مدل اکولوژیکی مخدوم برای تفرج / گردشگری جهت ارزیابی توان اکولوژیکی سرزمین برای تفرج و بررسی انطباق مناطق تفرجی موجود با توان بالقوه سرزمین برای تفرج در حوضه آبخیزمنطقه گرگان استفاده شد. به این منظور، ابتدا معیارهای اکولوژیکی لازم برای ارزیابی توان اکولوژیک کاربری مذکور شناسایی و لایه های مربوط به آن ها با استفاده از نرم افزارهای Idrisi و ArcGIS تهیه گردید. در مرحله بعد، ارزیابی توان تفرجی با استفاده از مدل اکولوژیکی توریسم مخدوم در محیط نرم افزار ArcGIS انجام شد. نتایج نشان داد به طور کلی حدود ۵۵ درصد از سطح منطقه برای ارزیابی توان تفرجی سرزمین قابل بررسی بود و سایر بخش های منطقه مطالعاتی به طور بالفعل قابلیت توسعه تفرج را نداشتند. در مرحله بعد، میزانانطباق اکولوژیکی مناطق تفرجی موجود با استفاده از نتایج حاصل از مدل مخدوم مورد بررسی قرار گرفت. به این ترتیب لایه توان اکولوژیکی حاصل از اجرای مدل مخدوم با لایه مناطق تفرجی موجود ادغام و میزان انطباق اکولوژیکی مناطق تفرجی موجود بررسی شد مطابق نتایج حاصل از اجرای مدل مخدوم، بخش عمدهای از مناطق تفرجی موجود، مناسب برای تفرج گسترده هستند و تنها بخش اندکی از منطقه معادل ۸/۱ هکتار (معادل ۰/۰۱۹ درصد از کل منطقه) دارای توان تفرج متمرکز طبقه ۱ است. حدود ۴۲۲/۹۱ هکتار از منطقه (معادل ۰۴/ ۱ درصد از کل منطقه) نیز قابلیت تفرج متمرکز طبقه ۲ را دارد. نتایج این پژوهش با ارزیابی توان اکولوژکی جهت تفرج و بررسی انطباق نتایج قابلیت سنجی اکولوژیکی با مناطق گردشگری موجود، اطلاعات ارزشمندی جهت طرح ریزی، برنامه ریزی،مدیریت و توسعه پایدار گردشگری مبتنی بر توان سرزمین در اختیار تصمیم گیران و مدیران قرار می دهد

کلیدواژه ها:

توسعه پایدار ، ارزیابی توان اکولوژیکی ، گردشگری و تفرج ، مدل اکولوژیکی مخدوم ، گرگان