گونه شناسی بادگیرهای بندر لافت بر اساس تزیینات نما

بادگیر جزیی از کالبد ساختمان­های مناطق گرم و مرطوب ایران به شمار می­رود که با هدایت جریان باد و بهره گیری از انرژی پاک طبیعت در تعدیل دما نقش موثری دارد. این عناصر در سیمای شهرهای قدیمی مناطق گرم پس از مناره های مساجد، نقطه اوج خط آسمان شهر قلمداد می شوند. از آن جا که در بسیاری از خانه­های بافت قدیم شهر لافت تعمیر بادگیر صورت نمی­گیرد پس می توان تخریب این عنصر و حذف آن از سیمای شهر و کالبد خانه­ها را پیش بینی کرد. همچنین خانه­های بافت جدید بندر لافت بدون بادگیر ساخته می­شوند و به تدریج بام خانه­ها در لافت همچون بام بسیاری از شهر­ها و روستا­های ایران بدون نقطه اوج شکل می­گیرد اما می توان با بررسی گونه شناسی بادگیرها در جهت مشخص کردن درجه اهمیت آن برای اهالی و شناساندن آن ها به معماران و مسئولین در نگهداری و باززنده­سازی آن ها موثر بود. بنابراین در این شرایط بحرانی که عدم توجه به بادگیرها روز­به­روز منجر به نابودی آن ها می­شود این بررسی ضروری به نظر می رسد. این پژوهش از طریق مطالعات کتابخانه­ای و مطالعات میدانی( مصاحبه، مشاهده، عکاسی، برداشت و...) ابتدا به معرفی بادگیر، تاریخچه و اجزای آن می پردازد. سپس انواع آن را بر اساس میزان تزیینات نما مورد بررسی قرار می دهد. همچنین نمای ۴۵ بادگیر بررسی شده به تفکیک ارائه می شود، آنگاه در رابطه با مصالح و شیوه های ساخت بومی آن ها مطالبی ارائه می گردد. در آخر این نتیجه به دست آمده ­است که تزیینات به کار رفته در بادگیرها عموما سلیقه معمار سازنده و برگرفته از فرهنگ، اعتقادات و طبیعت منطقه بوده و پرکاری یا سادگی این تزیینات ارتباط مستقیم با سطح اقتصادی خانواده داشته است. در لافت بیشتر بادگیر های دو طرفه بدون تزیین و ساده هستند و بادگیرهای ۴ طرفه ۱ دهانه نیز تزیینات اندکی دارند ولی می توان بیشترین تزیینات به کار رفته را در بادگیرهای ۴ طرفه­ ۳ و ۴ دهانه مشاهده نمود. به نظر می رسد از طریق بررسی نمای بادگیرها و تزیینات آن ها به عنوان نماد معماری بومی بندر لافت بتوان گامی موثر در جهت احیای این میراث باارزش معماری در لافت برداشت.  

کلیدواژه ها:

Badgir (wind tower) ، Loft port city ، Typology ، Ornament ، Façade. ، بادگیر ، بندر لافت ، گونه شناسی ، تزیینات ، نما.