بررسی دانش بومی بر پایداری زیست محیطی عشایر کوچ گر ایل ممسنی

مقدمه:  دانش، سنگ بنای توسعه است؛ دانش بومی بخشی از سرمایه ملی هر قومی است که باورها، ارزش ها و آگاهی های محلی آنان را در بر می گیرد و حاصل قرن ها آزمون وخطا در محیط طبیعی و اجتماعی است که از نسلی به نسل دیگر به شکل موروثی منتقل شده است. ایجاد ظرفیت های بومی یک جنبه حیاتی برای توسعه پایدار است. در سال­های اخیر استفاده از فناوری های پیشرفته، مشکلات زیست محیطی و بحران­های اقتصادی در فرآیند تولید را سبب شده است؛ که در این رابطه شناخت دانش بومی و شیوه­های سنتی تولید و آگاهی از دانش روز نقش کلیدی در دستیابی به شاخص­های توسعه پایدار را خواهد داشت. هدف پژوهش:  هدف کلی از این پژوهش، معرفی دانش بومی عشایر کوچ رو ایل ممسنی در فعالیت­هایی چون مدیریت مرتع و چگونگی بهره برداری عشایر از «زیست محیطی»، از منظر؛ مسکن و سکونتگاه­های عشایری، فرآوری محصولات غیر لبنی، دامپزشکی سنتی و روش­های مبارزه با آفات و امراض دامی می­باشد. روش­شناسی تحقیق:  پژوهش پیمایشی حاضر، حاصل مطالعه گسترده­ای است که با رویکرد کیفی به اجرا درآمده است و با بهره­گیری از فنون متعددی از جمله مشاهده مستقیم، مصاحبه­های عمیق و مشاهده­ی مشارکی بخش کوچکی از سامانه­های پیچیده­ی دانش بومی عشایر کو­چ­گر ایل ممسنی (مسکن عشایری، محصولات غیر لبنی و دامپزشکی بومی) را به تصویر بکشد. قلمروجغرافیایی پژوهش: عشایر کوچنده استان فارس در قالب گروه­های متشکل از سه ایل بزرگ قشقایی، خمسه، ممسنی و هشت طایفه مستقل می باشد که قلمرو جغرافیایی پژوهش حاضر، عشایر ممسنی می باشد. در حال حاضر ایل لر ممسنی شامل ۴ طایفه جاوید(جاوی)، رستم، بکش و دشمن زیاری می باشد که طوایف بکش و دشمن زیاری یکجانشین شده­اند و دارای زندگی کوچندگی نمی باشند. یافته­ها و بحث: یافته های تحقیق نشان می­دهد دانش بومی عشایر با اعمال مدیریت چرا منجر به پایداری گیاهان مرتعی شده که این امر حفظ محیط زیست را به دنبال داشته و در نهایت توسعه­ی پایدار را سبب خواهد شد. یکی از فن های آن ها برای احیای مراتع این است که ابتدا مراتع پایین­دست که کیفیت چندانی ندارند را مورد استفاده دام قرار داده سپس اجازه مصرف مراتع بالادستی را به آن ها می­دهند. همچنین، مسکن عشایر موسوم به سیاه چادر)بهون (که تمام قطعات و اجزای تشکیل دهنده خود را از طبیعت به وام برده و شکل و ساختار آن با طبیعت سازگار است به دلیل رعایت فاکتورهای بومی در توسعه­ی پایدار نقش مهمی ایفا می­کند. نتایج: در نهایت بسیاری از شیوه­های دامپزشکی بومی را می­توان در زمره­ی فناوری­های زیستی قرار داد که در مقایسه با داروهای مصنوعی-تجاری کم خطرترند. که شامل شیوه­های « برون تنی » و شیوه های«درون تنی» می شود.

کلیدواژه ها:

دانش بومی ، عشایر ، مدیریت چرا ، پایداری کوچ نشینی ، ایل ممسنی