برررسی اهمیت و اهداف تعلیم و تربیت اسلامی

تعلیم و تربیت، عبارت است از فراهم آوردن زمینه ها و عوامل به فعالیت رساندن یا شکوفا ساختن شخص در جهت رشد و تکامل اختیاری او به سوی هدف های مطلوب وبر اساس برنامه ای سنجیده شده تعلیم و تربیت، به هر شکل که تعریف شود و هدف آن هر چه باشد، مستلزم ایجادویژگی ها و خصوصیاتی است که در متربی به عنوان یک انسان صورت می گیرد، بنابراین موضوع تعلیم و تربیت همان انسان است. لازمه ی تربیت، شناخت روح و روان و قوا و استعدادهای انسان است، و به گفته ی بعضی از صاحب نظران، تعلیم و تربیت به صورتی که در خور مقام و موقع انسان باشد، مستلزم شناخت انسان و مقام و موقع او در مراحل تطور نوعی و فردی است. از این رو، در آغاز کتب اخلاق از قبیل تهذیب الاخلاق، اخلاق ناصری، جامع السعادات و معراج السعاده موضوع معرفت نفس یا تجرد نفس و قوای نفسانی مطرح گردیده است. در تعریف تربیت اسلامی به همان تربیتی برمی خوریم که قرآن و سنت نبوی از لحاظ منش، روح، هدف ها، اسلوب و الگو بودن تجسم می کند، به طوری که این نوع تربیت در زمان نبوت، صحابه و تابعین هم رایج بود. بعد از آن فرهنگ ها و مشارب متنوعی پدید آمد و درهای فکر و اسلوب گشوده شد و چه بسا روش ها و مذاهبی وارد اسلام شد که در حقیقت این روش ها به مسلمانان منسوب می شود نه به اسلام؛ البته باید اذعان داشت که نعمت اسلام و شعله ایمان هنوز خاموش نشده است. هدف نهایی در تربیت اسلامی ثابت است و با تغییر زمان و مکان استوار می ماند. این همان وجه اختلاف تربیت اسلامی با تربیت پیشرفته ای است که جان دیویی، دانشمند آمریکایی، مدعی آن است. تربیت مورد نظر او «پذیرش هدف تربیتی ثابت را بیماری خطرناکی می داند که باید از آن دوری کرد. دیویی با توضیح نظریه خود در این خصوص می گوید: اندیشه ای که معتقد باشد رشد و پیشرفت به سوی هدف نهایی تغییر و تبدل نمی پذیرد، اوج بیماری عقل بشر در انتقال از دیدگاهی ثابت به دیدگاهی بزرگ و پویا به زندگی است. محقق در این مقاله به اهداف تعلیم وتربیت اسلامی پرداخنه و آن ها را مورد بررسی قرار داده امید است که این مقاله برای دیگر پژوهشگران کاربردی باشد.

کلیدواژه ها:

تعلیم ، تربیت ، اسلام ، هدف