ارزیابی مولفه های محیطی موثر بر رفع نیاز به تفریح کاربران در مجتمع های تجاری کلانشهر تهران

بیش از یک دهه است که طراحی و اجرای مجتمع­های تجاری بزرگ مقیاس در کلانشهر تهران رونق دارد و اغلب این مجتمع­ها به راحتی نظر گروه­های سنی گوناگون را به خود جلب می­کنند؛ البته برخی موفق­تر و ماناتر هستند و برخی پس از یک دوره رونق، مشتریان خود را از دست می­دهند و کمرنگ می­شوند. شکل همنشینی عرصه­های عمومی و واحدهای تجاری در این مجتمع­ها گویای تفوق امر تفریح بر امر خرید است و سازماندهی فعالیت­ها در این مجتمع­ها به گونه­ای است که امکان گذران اوقات فراغت به بهترین شکل ذیل عنوان مرکز خرید فراهم آمده است. هدف از این پژوهش تدقیق میزان موفقیت این مجتمع­های تجاری در رفع نیاز به تفریح شهروندان است. پرسش این است که نیاز انسان به تفریح، چه تاثیری بر ادراک محیطی شهروندان از مجتمع­های تجاری کلانشهر تهران دارد؟ و چگونه است که در سال­های اخیر، مجتمع­های تجاری کلانشهر تهران در نزد شهروندان با سنین گوناگون، اقبال بیشتری نسبت به دیگر فضاهای تجاری دارند؟ مبانی نظری پژوهش متکی بر دستاوردهای علم روانشناسی محیطی است که با نظریه انتخاب ویلیام گلاسر و اهمیت نیاز به تفریح شروع شده و مولفه­های موثر در ارتقاء کیفیت محیطی در حوزه نیاز به تفریح بر اساس مطالعات کتابخانه­ای و استناد به آراء اندیشمندان از ادبیات مرتبط استخراج شده است. سپس به روش پژوهش پیمایشی و از طریق توزیع ۴۶۲ پرسشنامه بین کاربران مجتمع­های تجاری منتخب شهر تهران ( کوروش، تیراژه، پالادیوم و تیراژه۲) که بر اساس میزان استقبال کاربران از طیف های مختلف و پیکر بندی فضایی متفاوت با پاساهای خرید صرف و همچنین وجود جنبه­های تفریحی، خدماتی و سرگرمی موجب پدید آمدن قرارگاه­های رفتاری متنوع شده اند.، با استفاده از نرم افزار SPSS و روش همبستگی، اثر مولفه­ها بر نیاز به تفریح کاربران و بر همدیگر تحلیل گردیده است. نتایج نشان می­دهد که سنجه­های سامانه طراحی شده متشکل از سه مولفه جمعی-رفتاری، کالبدی-فضایی و دریافتی-ادراکی با هدف رفع نیاز به تفریح کاربران، ارتباط معناداری با تفریح به عنوان دلیل حضور کاربران در مجتمع­های تجاری دارند.  

کلیدواژه ها:

Tehran Metropolis ، Environmental Quality ، Commercial Complexes ، Choice Theory ، Need for Entertainment ، کلانشهر تهران- کیفیت محیطی – مجتمع های تجاری- نظریه انتخاب – نیاز به تفریح.